2) organizmning barcha sistemalarini to ‘g‘ri va o‘z vaqtida rivoj
lantirish, ularning funksional
imkoniyatlarini kengaytirish;
3) to ‘g‘ri qaddi-qomat va tovonni shakllantirish, uyg‘un jismo
niy rivojlantirish.
Bolalar organizmi nomukammal, nozik bo‘lsa-da, barcha to‘-
qimalaming juda egiluvchanligi, tezkorligi, modda almashinuvi
jarayonlarining jadalligi qudratli rivojlanishni ta’minlaydi. Bola
sharoitlaming o‘zgarishiga, jismoniy zo‘riqishga kattalarga nisbatan
ancha tezroq va yaxshiroq moslashadi. U o‘ziga tushunarli bilim va
ko‘nikmalarni o‘zlashtirishga idroki baland bo‘ladi,
bu esa bir
qancha ta’limiy vazifalami hal etish imkonini beradi:
1) jismoniy mashqlar bilan shug‘ullanish va madaniy- gigiyenik
ko‘nikmalami o‘zlashtirish bilan bog‘liq dastlabki bilimlami
shakllantirish;
2) shaxsiy va ijtimoiy gigiyena ko‘nikmalarini singdirish;
3) kelgusida sport bilan shug‘ullanish uchun asos bo‘lib xizmat
qiladigan hayotiy zarur harakatlar, malaka va ko‘nikmalami
shakllantirish.
Jismoniy mashqlar bolalaming to ‘laqonli aqliy, axloqiy, estetik
va mehnat tarbiyasiga yordam berib, ularning ma’naviy-irodaviy
sifatlarini (jasurlik,
halollik, qat’iyat va boshq.) rivojlantiradi.
Jismoniy tarbiya maqsadlari va vazifalarini muvaffaqiyatli amalga
oshirish uchun bizning mamlakatimizda yagona davlat sistemasi
barpo etilgan.
О‘zbekistonda jismoniy tarbiya tizimi mafkuraviy, ilmiy-meto
dik, dasturiy-me’yoriy asoslar birligidan iborat. 0 ‘zbekistondagi
jismoniy tarbiya tizimi o‘zining g‘oyaviyligi, xalqchilligi va ilmiyligi
bilan ajralib turadi. U barkamol avlodni tarbiyalash, rivojlantirish,
sog‘lomlashtirish bilan bog‘liqdir.
Maktabgacha yoshdagi va kichik maktab yoshidagi bolalar bilan
ish olib borishda bu qoidalar quyidagilarda o‘z ifodasini topadi.
Shaxsni har tomonlama rivojlantirish
qoidasi harakat madaniyati
iisoslarini shakllantirishni va ayni vaqtda aqliy qobiliyatlami (top-
qirlik, kuzatuvchanlik, qiziqish va boshq.), axloqiy fazilatlami
(intizomlilik, jamoatchilik va boshq.), estetik didni rivojlantirishni
tn’minlaydi. U yoki bu alohida jismoniy mashq turlariga erta
ixtisoslashuvga yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi. U bola salomatligiga va uning
uyg'un jismoniy rivojlanishiga zarar yetkazishi, yangi ko‘nikmalar,
keyinchalik sport
m ahorati tarkib topishida, shakllanishida
i|iyinchilik tug‘dirishi mumkin.
Sog‘lomlashtirish yo‘nalishi qoidasi materiallar va vositalar
mazmunini, hajmini tanlashni ko‘zda tutadi, u salomatlikni mus-
tahkamlashni, shifokor-pedagog nazoratini
amalga oshirishni
ta’minlaydi.
Jismoniy tarbiyaning mehnat tajribasi bilan aloqasi bolalami
ijtimoiy asoslangan har xil harakatlar tajribasi bilan boyitishda
namoyon bo‘ladi. Turli vositalardan foydalanib,
bolalarda aniqlik,
harakatlar tezligi, sharoitga bog‘liq tarzda o‘zini moslashtirish,
o‘quv, mehnat, maishiy kabi har qanday yangi faoliyatda tezda
o‘z o‘rnini topish tarbiyalanadi.
Maktabgacha tarbiya muassasalarida jismoniy tarbiya siste
masi jismoniy tarbiya vazifalari ro‘yobga chiqariladigan ilmiy
asoslangan mazmun,
vositalar, metodlar va shartlarning kom-
pleks mazmunidan iboratdir.
