|
No‘xat biologiyasi va navlari. No‘xat yetishtirish texnologiyasi
|
| bet | 33/93 | | Sana | 18.05.2024 | | Hajmi | 1,15 Mb. | | #242107 |
Bog'liq Kafedrasi «O’simlikshunoslik» (1) No‘xat biologiyasi va navlari. No‘xat yetishtirish texnologiyasi
Issiqqa talabchan, ayniqsa, gullash va pishish fazalarida. U sovuqqa chidamli.
O‘zbekiston sharoitida qishlab chiqadigan shakllari, navlari bor. Urug‘lari 2-
5 0C haroratda ko‘kara boshlaydi. Maysalari 110C sovuqqa chidaydi. Qurg‘oqchilikka va yuqori haroratga chidamli. O‘zbekistonning tog‘li mintaqasida va umuman seryog‘in yillari askoxitoz, fuzarioz singari zambrug‘ kasalliklari bilan zararlanadi. Bruxus qo‘ng‘izidan kam zararlanadi, ammo no‘xat qo‘ng‘izidan kuchli zararlanadi. Ular no‘xat urug‘larini kuchli zararlaydi, ayniqsa, sug‘oriladigan yerlarda, detsis yoki zolon bilan ishlanadi. Dukkaklari pishganda yorilmaydi.
O‘zbekistonda bo‘z, o‘tloq-bo‘z, o‘tloq tuproqlarda yaxshi o‘sadi. Sho‘rga chidamsiz.
Navlari. Yulduz, Milyutin, Uzbekistanskaya-32, Hozirda Samarqand qishloq xo‘jalik institutida suvlikda ekishga mo‘ljallangan «Umid» navi yaratilgan. Lazzat navi ham Davlat reyestriga kiritildi.
Almashlab ekishdagi o‘rni. No‘xat tuproqni azotga boyitadi, qator oralari ishlanadigan ekin sifatida dalani begona o‘tlardan tozalaydi. Sug‘oriladigan, shuningdek, lalmikor yerlarda no‘xat kuzgi don ekinlari uchun yaxshi o‘tmishdosh. Bruxus qo‘ng‘izidan zararlanmaydi. Dukkakli don ekinlari orasida lalmikorlikda eng yuqori 10-12 ts/ga don hosil beradi.
Almashlab ekishlarida 3:6 (2:4:1:2), 7:3 (2:4:1:3), 2:8 (1:4:1:4) don dukkakli ekinlar uchun ajratilgan dalalarga bir yil ekiladi. No‘xat bahorda yoki kuzda ekilganda hosildan bo‘shagan maydonlar darhol haydalib makkajo‘xori don yoki silos uchun yoki kartoshka va boshqa ekinlar ekiladi. Ko‘plab o‘tkazilgan tajribalarning natijalariga ko‘ra no‘xat o‘zidan keyin tuproqda 40-80 kg/ga sof azot qoldiradi. No‘xatdan bo‘shagan dalalarga ekilgan g‘o‘za, kartoshka, makkajo‘xori, boshoqli don ekinlari hosildorligi ortib, don sifati yaxshilanadi.
No‘xot sovuqqa chidammli, pas xaroratda o‘sadigan, tarkibida foydali elementlarga boy bo‘lgan dukkakli don ekinlaridan biri bo‘lib yer yuzida keng tarqalgan. Pas haroratda o‘sadigan o‘simlik bo‘lganligi sababli turli xil haroratli xududlarda keng tarqalgan. Ammo tropik iqlimning salqin hududlarida va supturopik iqlimning qish maxsumida kam yetishtiriladi. Uning tarkibida protain miqdori 25%, aminokislotalar miqdori 12%, karbonsuvlar, A va S vitaminlar hamda oz miqdorda temir moddasi bor. Undan tashqari oqsil va protainga boy foydali o‘simlik xisoblanadi.5 proqni ishlash. No‘xat uchun ajratilgan dala kuzda 25-30 sm chuqurlikda kuzgi shudgor qilinadi. Yerni haydash oldidan fosforli, ka- liyli, organik o‘g‘itlar solinadi. Erta bahorda shudgor ko‘ndalangiga yoki dioganaliga ikki izli qilib boronalanadi. Boronalash yerda namni saqlash va yerni qisman tekislash vazifalarini bajaradi. Ekish oldidan tuproq zichlanib qolgan bo‘lsa boronalanadi, zarur holatlarda mola bosiladi, yer tekislanadi.
O‘g‘itlash. Sug‘oriladigan yerlarda no‘xat ekiladigan 1 gektar maydonga asosiy o‘g‘it sifatida 70-90kg fosfor, 50-60kg kaliy va 15-20 t chirigan go‘ng solinadi. Asosiy o‘g‘itlar yerni haydash oldidan beriladi.
5 Garden peas (Pisum sativum) Production
|
| |
