123
sharoitlar tug‘iladi. Chunki bu holda ohak xamirining nami qochishi, shuningdek
karbonlash jarayoni rivojlanishi natijasida ohak xamiri mustahkamlana boshlaydi.
Nam sharoitlarda
ohak qorishmalar namiqadi, natijada mustahkamligi
bo‘shashadi yoki butunlay buziladi.
Batamom qotgan ohak qorishmalar nisbatan sovuqqa ancha chidamli bo‘ladi.
Ohak qorishma bilan suvalgan bino oldilarining uzoq vaqt yaxshi saqlanishi bunga
yaqqol dalil bo‘la oladi. Ohak qorishmalarning suv va sovuq ta’siriga
chidamliligi
ularning suv muzlaganda muz hajmi kengayganida ham buzilmaydigan strukturasiga
bog‘liq.
Havoda qotadigan ohak ishlatiladigan sohalar. Eng muhim bog‘lovchi
moddalardan hisoblanadigan havoda qotadigan ohakning yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan
xossalari amalda uni qanday sohada ishlatish kerakligini belgilab beradi.
Havoda qotadigan ohak asosan quyidagi sohalarda ishlatiladi: quruq-havo
sharoitlaridagi er ustida bino qurish uchun zarur
qurilishbop qorishmalar
tayyorlashda:
xuddi shunday maqsadda ishlatiladigan suvoqbop qorishmalar tayyorlashda:
gidravlik bog‘lovchi, ya’ni ohak-shlak va ohak-putssolan sementlar
tayyorlashda:
gips-ohak bog‘lovchilar (birga tuyilgan) tayyorlashda:
silikat (avtoklav) buyumlar ishlashda:
tashqi havosi past sharoitlarda to‘ldirma devor qurayotganda ishlatiladigan
shlak betonda (tuyilgan so‘ndirilgan ohak):
quriq-havo sharoitlarida ishlatiladigan konstruksiyalar
uchun past markali
beton tayyorlashda:
engil beton tosh (sement yoki qo‘shilmalar bilan aralashtirib) ishlashda:
tuzli eritmalar bilan qorayotganda (so‘ndirilgan dolomit ohak):
issiqni izolyasiyalaydigan va boshqa materiallarni tayyorlashda.
Rangli ohak aralashmalar tayyorlashda.
124
Havoda qotadigan ohak ishlab chiqarishni tashkil etayotganda u mahalliy
bog‘lovchi modda ekanligi nazarda tutiladi. Kerak bo‘ladigan xom ashyo materiallar
va yoqilgi deyarli hamma erda topiladi. Uni tayyorlash uchun unchalik murakkab
bo‘lmagan uskunalar va ozgina mablag‘ talab qilinadi. Ana shu sabablarga ko‘ra,
ohak nisbatan unchalik qimmatga tushmaydi. Mexanizatsiyalashgan va quvvati katta
(yiliga 100 ming t ortiq ohak ishlaydigan) korxonalarda
esa zavod tannarxi yanada
kamayadi.
Havoda qotadigan ohak ishlab chiqarishni yanada rivojlantirish shuning uchun
ham maqsadga muvofiq va zarurki, uning asosida mustahkam va yaxshi qurilish
buyumlari
ishlanishi mumkin, ularni tayyorlash iqtisodiy jihatdan ancha foydali,
qimmat turadigan boshqa bog‘lovchi moddalar o‘rnida ishlatsa ham bo‘ladi.
