8
Individual shaklda esa oʻquvchi vazifalarni mustaqil ravishda, boshqalarning
ishtirokisiz, oʻzi bajaradi.
Taʼlim texnologiyalari, metodlari, oʻqitish texnikalari
№
Мetod, texnika,
texnologiya
Qoʻllanish sohalari
1 Masallar, iqtiboslar,
hikmatli soʻzlar,
maqollar bilan ishlash
Nutqiy-mantiqiy, tahliliy fikrlashni
rivojlantirish Kommunikativ koʻnikmalarni
rivojlantirish
2
Klaster yoki mind map
Assotsiativ fikrlashni, fikriy operatsiyalarni –
sintez va analizni (tahlilni) rivojlantirish
3 Eyler-Venn diagrammasi Nutqiy-mantiqiy, tanqidiy fikrlashni
rivojlantirish
4
Isikava diagrammasi
(fishbone)
Nutqiy-mantiqiy, tanqidiy fikrlashni
rivojlantirish
5 Esse
Nutqiy-mantiqiy, tanqidiy fikrlashni
rivojlantirish
6 Vaziyatlar tahlili (keys-
stadi)
Nutqiy-mantiqiy, tahliliy, tanqidiy fikrlashni
rivojlantirish
7 Miya shturmi
Nutqiy-mantiqiy, tahliliy, tanqidiy fikrlashni
rivojlantirish
8 Sinkveyn
Ijodiy, nutqiy-mantiqiy, tahliliy, tanqidiy
fikrlashni rivojlantirish
9 Oʻzaro soʻrovnoma
Ijodiy, nutqiy-mantiqiy, tahliliy, tanqidiy
fikrlashni rivojlantirish
10 Chalkash mantiqiy
zanjirlar
Ijodiy, nutqiy-mantiqiy, tahliliy, tanqidiy
fikrlashni rivojlantirish
11 Qarama-qarshi bahs
Ijodiy, nutqiy-mantiqiy, tahliliy, tanqidiy
fikrlashni rivojlantirish
9
Klaster usulini quyidagi istalgan bosqichlarda qoʻllash mumkin:
• chaqiruv bosqichida bolalar mavzuga oid oʻzlaridagi bor bilimlarni, taxmin
va
assotsiatsiyalarini aytib, qaydlaydilar. Bu usul oʻquvchilarning taʼlim
faoliyatini ragʻbatlantirish, mavzuni oʻrgana boshlashdan avval fikrlashga
motivatsiyalaydi;
• anglash bosqichida klasterdan foydalanish oʻquv materialini tarkiblashga
imkon beradi;
• refleksiya bosqichida klaster usuli olingan bilimlarni tizimlash vazifasini
bajaradi.
Klaster usulining afzalliklari va uni qoʻllash natijalari
Klaster usulini qoʻllashning quyidagi afzalliklari bor:
−
katta hajmdagi axborotni qamrab olishga imkon beradi;
−
jamoaning barcha aʼzolarini taʼlim jarayoniga jalb qiladi,
bu jarayon ular
uchun qiziqarli boʻladi;
−
bolalar faol, ochiq boʻladi, chunki ularda xato qilib qoʻyishdan, notoʻgʻri fikr
aytib qoʻyishdan qoʻrquv boʻlmaydi;
−
Bu usul davomida quyidagi koʻnikmalar shakllanadi va rivojlanadi:
−
savollarni toʻgʻri qoʻyish;
−
asosiy masalani aniqlash;
−
sabab-oqibat, aloqalarini oʻrnatish, xulosa chiqarish;
−
muammoni yaxlit tushunib, umumiydan xususiyga oʻtish;
10
−
solishtirish va tahlil qilish;
−
qiyoslash.
Klaster usuli tizimli fikrlashni rivojlantiradi; bolalarga nafaqat oʻquv
materialini, balki oʻz baholovchi fikrlarini ham tizimlashni oʻrgatadi; kuzatuvlar,
tajribalar va olingan yangi bilimlar asosida oʻz fikrini
ishlab chiqish va uni
ifodalashni oʻrgatadi; bir paytning oʻzida bir necha pozitsiyalarni koʻrib chiqish,
axborotni ijodiy qayta ishlash koʻnikmalarini rivojlantiradi.
