124
Fizik xavfsizlikni nazoratlash: xavfsizlik yorliqlari va
ogohlantiruvchi signallar. Yorliqlar xavfsizlik darajasi turlicha bo‘lgan
axborotdan foydalanishda ruxsatlarni cheklash uchun qulay hisoblanadi.
Buning uchun, tashkilotdagi ma’lumotlarga xavfsizlik yorliqlari beriladi.
Quyidagi xavfsizlik yorliqlari mavjud:
- ochiq ma’lumotlar (unclassified);
- chegaralangan ma’lumotlar (restricted);
- konfidensial ma’lumotlar (confidential);
- maxfiy ma’lumotlar (secret);
- o‘ta maxfiy ma’lumotlar (top secret).
Axborotdan foydalanishdan oldin uning yorlig‘iga qarab,
ruxsatning borligi yoki yo‘qligi aniqlanadi, agar ruxsat bo‘lsa undan
foydalanish mumkin.
Ogohlantiruvchi signallardan, odatda, tashkilotdagi ko‘p sonli
xodimlarning ruxsatsiz harakatlarini cheklash uchun foydalaniladi.
Ogohlantiruvchi signallarga “TAQIQLANGAN HUDUD”
(RESTRICTED AREA), “OGOHLANTIRISh” (WARNING),
“XAVFLI” (DANGER) iboralarini misol tariqasida keltirish mumkin
(4.22-rasm).
4.22-rasm. Ogohlantiruvchi belgilar
Fizik xavfsizlikni nazoratlash: video kuzatuv vositalari tashkilot
aktivlarining fizik xavfsizligini ta’minlashda muhim komponent
hisoblanadi. Video kuzatuv moslamalari
odatda tashkilotning kirish
eshiklarida, zallarida va ishchi hududlarida o‘rnatilib, kirish va chiqish
harakatlarini kuzatishga yordam beradi. Zamonaviy video kuzatuv
vositalari nafaqat harakatlarni qaydlashga, balki
nomaqbul harakatlarni
aniqlash imkonini ham beradi. Masalan, taqiqlangan jixoz olib
kirilayotgan yoki olib chiqilayotgan holatni aniqlaydi yoki janjal
bo‘layotgan holatni aniqlab, ogohlantirish signalini yuboradi. Video
kuzatuv vositalari sifatida hozirgi kunda quyidagi kameralardan
foydalanib kelinmoqda (4.23-rasm).
125
a) Dome CCTV b) Bullet CCTV
c) C-mount
CCTV
d) Day/ night
CCTV
4.23-rasm. Kuzatuv kameralari
Fizik xavfsizlikni nazoratlash: fizik xavfsizlik siyosati va
muolajalari. Har bir tashkilot samarali fizik xavfsizlikni amalga oshirish
uchun talab qilingan fizik xavfsizlik siyosatini va muolajalarini amalga
oshirishi zarur. Turli tashkilotlar uchun fizik xavfsizlik siyosati
turlicha
bo‘lishi mumkin. Xususan, tashkilot fizik xavfsizligining siyosati o‘zida
quyidagilarni mujassamlashtiradi:
- xodimlarning huquq va vazifalari;
- foydalanishlarni boshqarishning nazorati;
- qaydlash va audit.
Fizik xavfsizlik muolajalari o‘z ichiga quyidagilarni oladi:
-
qulflash tizimini boshqarish;
- suqilib kirish insidentlarini qaydlash;
- tashrif buyuruvchilarni boshqarish;
- konfidensial materiallarni yo‘q qilish;
- qog‘ozdagi axborot uchun
toza stol siyosatini va axborotni
ishlashda
toza ekran siyosatini amalga oshirish.
Toza stol siyosatiga ko‘ra tashkilot uchun muhim bo‘lgan
axborotni xodimlar tomonidan nazoratsiz qoldirilmasligi
va ish joyidan
tashqariga olib chiqmasligi zarur.
Toza ekran siyosati esa xodim o‘z
kompyuteridan foydalanishi davomida uni nazoratsiz qoldirmaslikka
e’tibor qaratadi.
