Tabiiy ofat turlari va yuz berish sabablari




Download 6,38 Mb.
Pdf ko'rish
bet36/151
Sana14.12.2023
Hajmi6,38 Mb.
#118509
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   151
Bog'liq
Fuqaro muhofazasi

2.2. Tabiiy ofat turlari va yuz berish sabablari 
 
O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining maxsus qaroriga muvofiq 
tabiiy xususiyatga ega FVlar quyidagi bo‗limlarga bo‗linadi: 
1. Zilzila, yer ko‗chishi va yer o‗pirilishi.
2. Gidrometrologik: suv toshishi yoki bosishi, sel, qor ko‗chkisi, kuchli 
shamollar, dovullar, jala, yomg‗ir. 
Jamiyat, texnika, texnologiya va dunyo sivilizatsiyasining taraqqiyotiga 
qaramay, dunyo borgan sari tabiiy ofatlar xavfiga nisbatan zaif bo‗lib bormoqda. 
Tabiiy ofatlar soni esa yildan-yilga ortib bormoqda. Hozirgi kunda biz dunyoning 
ko‗p hududlarida turli ko‗rinishdagi avariyalar, tabiiy ofatlar va texnogen tusdagi 
ofatlarning sodir bo‗lishiga guvoh bo‗layapmiz.
Tabiiy ofatlar sodir bo‗lishi oqibatida zararlanish FVlarning quyidagi 
ko‗rinishlarini, ya‘ni buzilish, yong‗in chiqishi, suv toshqini, turar joy inshootlarining
ko‗chki, yer o‗pirilishi, qor ko‗chkisi, sel quyqumlari ostida qolib ketishi va h.k. bilan 
xarakterlanadi. 
Respublikamiz hududlarida uchraydigan tabiiy ofatlarning hosil bo‗lishida 
geofizik, geologik, gidrogeologik, atmosfera va boshqa omillar asosiy o‗rinni 
egallaydi. Ular oqibatida hayot xavfsizligi buziladi, insonlar nobud bo‗ladi, 
iqtisodiyot obyektlariga turli darajada moddiy zarar yetkaziladi. 
Geofizik omillar - yerning fizik xususiyati: magnit, elektr, gamma faollik, 
issiqlik va boshqalar natijasida yuzaga keladigan turli noxush vaziyatlar majmuasini 
sodir etadi. 
Geologik omillar - yerning paydo bo‗lishi bilan bog‗liq va hozirgi vaqtgacha 
davom etib kelayotgan ichki endogen va tashqi ekzogen kuchlari ta‘sirida paydo 
bo‗ladigan xavfli jarayonlarni yuzaga keltiradi. 
Gidrogeologik omillar - yer osti va ustidagi suvlar ta‘sirida bevosita yuzaga 
keladigan noxush vaziyatlar tushuniladi. 
Atmosfera omillari - yerning atmosfera qatlamidagi o‗zgarishlar: iqlim, ob-
havo, ifloslanish, azon qatlami va boshqalar natijasida xavfli holatlar paydo 
bo‗lishiga olib keladi. 
Respublikamiz hududlarida har to‗rtala guruhga taalluqli xavfli halokat va 


35 
jarayonlar uchrab turadi. Ulardan 
zilzila, ko‗chki, o‗pirilish, suv toshqini 
va sellar nisbatan ko‗proq uchraydi. 
Keyingi 
vaqtlarda 
olinayotgan 
ma‘lumotlar, 
olib 
borilayotgan 
tadqiqot ishlari va kuzatuv natijalari 
yildan-yilga tabiiy ofatlar soni ortib 
borayotganligini 
tasdiqlamoqda. 
Ayniqsa, ko‗chki, toshqin va sellar 
miqdoriy jihatdan yuqori ko‗rsatkichni 
egallab turibdi.
Ularning 
aksariyat 
qismi 
Farg‗ona, 
Surxondaryo, 
Toshkent, 
Jizzax, Samarqand, Navoiy va Qashqadaryo viloyatlari hududlarida, ya‘ni tog‗li va 
tog‗ oldi hududlarida uchramoqda. 

Download 6,38 Mb.
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   151




Download 6,38 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



 Tabiiy ofat turlari va yuz berish sabablari

Download 6,38 Mb.
Pdf ko'rish