birinchi prinsip
– tarjima va xalqaro adabiy aloqa, qiyosiy
adabiyotshunoslik birga o‘rganilishi lozim;
ikkinchi prinsip
– bu jaryonda qiyosiy tilshunoslik yutuqlariga
tayanilishi, til va adabiyot hodisalari birgalikda olib qaralishi shart;
TRANSLATION FORUM – 2022
ФОРУМ ПЕРЕВОДОВЕДОВ– 2022
TARJIMASHUNOSLAR FORUMI
– 2022
VOLUME 2 | SPECIAL ISSUE 28
ISSN 2181-1784
SJIF 2022: 5.947 | ASI Factor = 1.7
13
w
www.oriens.uz
December
2022
uchinchi prinsip
– tarjimashunoslikda uslublar chog‘ishtiriladi,
muallif uslubi va tarjimon uslubi to‘qnash keladi, yozuvchi uslubi tarjimon
uslubi orqali reallashadi;
to‘rtinchi prinsip
– tarjima keng ma’nodagi ijodkorlikdir, ammo u
asarni o‘zgartiradigan ijodkorlik emas. Bu “o‘zgalar orqali o‘zini va o‘zi
orqali o‘zgalarni namoyon etish” san’atidir;
beshinchi prinsip
– badiiy tarjimada ichki sharh — interpretatsiya
bo‘lib turadi, biroq bunda me’yorni saqlash darkor;
oltinchi prinsip
– tarjimashunoslik umumfilologik ilm bo‘lib, uni bir
soha bilan chegaralab qo‘yish noo‘rindir.
Shu bilan birga, sohaning piri bo‘lmish G‘aybulloh as-Salom fikricha,
tarjimashunoslik – qomusiy fan. U o‘z tarkibiga tarix, nazariya va tanqid,
adabiyot nazariyasi, qiyosiy adabiyotshunoslik va tipologiya, til,
grammatika, uslubiyot, lug‘at, xalq og‘zaki ijodi, atamashunoslik,
iborasozlik
(frazeologiya),
maqolshunoslik
va
matalshunoslik
(paremiologiya), falsafa, mantiq, etnografiya, ruhshunoslik (psixologiya),
bayon va insho, matnshunoslik, mamlakatshunoslik kabi fanlarni qamraydi.
O‘zbek olimi sobiq tuzum davridayoq asos solgan tarjimashunoslik
maktabining dovrug‘i nafaqat yurtimiz, balki dunyo miqyosida, xususan,
Fransiya, Bolgariya, Slovakiya, Turkiya, Rossiya, Belorussiya, Ukraina,
Armaniston, Ozarboyjon, Qozog‘iston, Tojikiston mamlakatlari ilmiy
doiralarida e’tirof etilgan.
Yana bir ahamiyatli jihat – G‘aybulla Salomov rus, tojik, ozarboyjon
tillarida yoza olgan va shu tillarda maqolalar chop ettirgan. Domlaning
xorijiy davlatlarda doimiy aloqada bo‘lgan hamkasblari, do‘stlari ham
ko‘p bo‘lgan.
Chindan ham, “G‘aybulla Salomovning o‘zbek tarjimashunosligi
maktabi” deya nom olgan ilmiy maktab mamlakatimiz, hattoki jahon ilm-
fani ravnaqida beqiyos o‘ringa ega. Bu maktab istiqlol yillarida
adabiyotshunoslik, tarjimashunoslik va tarjimachilik sohalari taraqqiyotiga
ayniqsa munosib hissa qo‘shib kelmoqda.
Taniqli olimlar Abduzuhur Abduazizov va Najmiddin Komilov o‘z
davrida haqli ravishda e’tirof etganidek, G‘aybulla Salomovning ilm-fan
rivoji yo‘lidagi samarali xizmatlari tufayli tarjimashunoslik – ikki tildagi
matnni chog‘ishtirish yoki bir tildagi ma’noning ikkinchi tilda aks etishini
|
