dvigatel yakoriga ulanadigan qo‘shimcha (tashqi) qarshiliklami
hisoblash kerak bo‘ladi. Bunda o‘zgarmas
magnit oqimida ishla-
yotgan mustaqil qo‘zg‘atish chulg‘amli o ‘zgarmas tok dvigateli
uchun absolut yoki nisbiy birliklarda keltirilgan elektromexanik
tavsiflardan foydalanish maqsadga muvofiqdir.
Yakor qarshiligi
pya
ning nisbiy
qiymatini hisoblashda va
uning qiymatini ordinata o ‘qiga 2.13-rasmda ko‘rsatilganidek
i
=
1
holat uchun qo‘yib, nisbiy tabiiy elektromexanik tavsif
1
ni
olamiz. Agar
M = M nom
bo‘lgandagi yuritmaning coi tezlikka ega
bo‘lgan sun’iy tavsifini qurish kerak bo‘lsa, u holda, bu tezlikning
nisbiy qiymati v/(v/ = o/too'^ni aniqlash va grafikka ushbu
qiymatni nisbiy tok / =
1
bo‘lganda qo‘yish kerak.
2.13-rasm.
Mustaqil qo‘zg‘atishli dvigatelni ishga tushirish diagrammasi
(a)
va rezistor seksiyalarinihg ulanish sxemasi (
b).
Hisoblayotgan
mexanik tavsifga
2
to‘g‘ri chiziq mos keladi.
Tenglik
(2.24)
asosida quyidagini aniqlaymiz:
P y a
Pqo'sk
1“V/
(2.34)
bu yerda:
Pqo'sh~
1"
Vl'Pya
(2.35)
qo‘shimcha qarshilikning absolut qiymati
RqtlSh= pqo-sh' Яют-
Ishga tushirish rezistorlari seksiyalarini hisoblash uchun
pog'ona qarshiliklarini qayta ulashdagi toklaming eng katta 7/ va
eng kichik
I
2
qiymatlarini belgilaymiz (2.13-rasm,
a). Ii
ning
qiymatini kommutatsiya shartidan kelib chiqqan holda maksimal
tok qiymatiga yaqin qilib tanlaymiz. Masalan,
PBST rusumli
dvigatellar uchun
/ / = (3,5-4,0)7ЖИЙ
(2.36)
Tok
h
ning qiymati yuklamaning statik toki qiymatidan
10
-
50% ortiq qilib qabul qilinadi. Toklaming ushbu chegaralarda
o‘zgarishiga qarab 2.13-rasm,
a
da ko‘rsatilgan dvigatelning
ishga tushirish diagrammasi
quriladi va bunda
I h I
7
toklami
rezistorlaming har bir ulanishida bir xil qiymatga teng bo‘lishini
ta’minlash kerak.
Shundan so‘ng yuqorida keltirilgan uslub asosida har bir
pog‘ona qarshiliklarining nisbiy qiymati aniqlanadi.
Bundan tashqari ishga tushirish qarshiliklari seksiyalarini
hisoblahsning analitik usulini ko‘rib chiqamiz. Buning uchun sxe-
maga 2.13-rasm
b
da ko‘rsatilgan belgilashlami kiritamiz.
Avval
dvigatel yakor zanjirida
Rya
qarshilik bilan tarmoqqa ulanadi
(2.13- rasm
a
dagi nuqta). Seksiya
Rm.im+
1
> v nuqtada o ‘chiriladi
va dvigatel yakor zanjirida
Rm.j
qarshilik bilan keyingi mexanik
tavsifga o‘tadi (c nuqtaga). Shundan so‘ng ishga tushirish seksiya-
larining ayrimlarini chiqarish davom etadi va oxirida dvigatel
tabiiy mexanik tavsifga chiqariladi
(Ima>0,
nuri).
Diagrammadan ko‘rinib turibdiki,
m
pog‘onadan o ‘tishda
quyidagini olamiz:
I,= (U-Em)IRm_x
;
I2= (U-Em)/Rm,
(2.37)
bu yerda:
Em -
dvigatelning
В
va
с
nuqtalaridagi EYK.
Shunday qilib,
1
Д
2
=
R J R m-i~ X-
7/,
tokining eng yuqori
qiymati va
tokining eng pastki qiymatlarming tengligidan
hamma pog‘onalar uchun qurilgan diagrammalardan quyidagilarni
olamiz:
////? -
R J R m.i - Rm.j/R
m.2
—
... -
R
2
IR
1
- Ri
/Rya
(2.38)
(2.37) va (2.38) ifodalar asosida quyidagini aniqlaymiz:
R, = Л •
;
R ^ X - R ^ X - R ^ ;
.................................
(2.39)
Rm. l =Л■Rn, l =Лm-I ■Rya;
R„I — Л
•
R
m-1
= Л • Rya.
bu yerdan
x=fK.
