|
A s daminov, B. S. SalimovBog'liq zoologiyaNafas olish organlari
: Gaz almashinish qushlarniki singari
o’pkadan. Teri orqali 1% kislorod qon tomirlariga kiradi. Hiqildoq
traxeyaga ochiladi. Traxeya ikkita bronxga ajraladi va o’pkalarga kiradi.
Bronxlar o’pkaga kirgach, mayda naychalarga shoxlanadi va oxirida
alveol pufakchalar hosil qiladi. Nafas olish akti ikki yo’l bilan o’tadi:
bir tomondan qovurg’alararo muskulning faoliyati tufayli, ikkinchi
tomondan diafragma pardasining yuqoriga ko’tarilishi va pastga tushishi
natijasida ko’krak qafasining hajmi o’zgaradi.
Qon aylanish sistemasi
. Yuragi qushlarning yuragi singari 4
kamerali bo’lib, katta va kichik qon aylanish doiralari to’liq ajralgan.
Chap yurak qorinchasidan toq chap aorta yoyi chiqadi. Odatda chap
aorta yoyidan ismsiz arteriya chiqib, o’ng o’mrov osti arteriyasi hamda
uyqu arteriyasiga ajraladi, chap o’mrov osti arteriyasi aorta yoyidan
mustaqil chiqadi. Orqa aorta umurtqa pog’onasining ostida joylashadi va
ichki organlarga qon tomirlar ajratadi.
O’ng yurak qorinchasidan venoz qon o’pka arteriyasi bilan
o’pkalarga boradi. O’pkalarda kislorod bilan to’yingan qon o’pka venasi
nomi bilan chap yurak bo’lmasiga quyiladi.
Ajratish va ko’payish organlari.
Ajratish organi bo’lib, bel
bo’limida joylashgan juft chanoq buyragi xizmat qiladi. Buyrak
loviyasimon shaklda bo’ladi. Yuza qismi po’stloq, ichki mag’iz
qatlamlaridan tashkil topgan. Mag’iz qatlami bir qancha yig’uvchi
naylardagi iborat va bu yerga po’stloq qavat naylari ochiladi. Buyrak
jomidan siydik yo’liga ochiladi, siydik yo’li esa siydik pufagiga
ochiladi. Siydik pufagidan siydik tanosil teshigi orqali tashqariga
chiqariladi.
Erkaklarining ko’payish organi bo’lib tana bo’shlig’ida joylashgan
bir juft urug’don xizmat qiladi. Urug’donda pishib yetilgan urug’
xujayralari urug’ yo’li bilan kopulyativ organi orqali tashqariga
chiqariladi.
Urg’ochilarining ko’payish organi bo’lib tana bo’shilig’ida
joylashgan juft tuxumdonlar hisoblanadi. Pishib yetilgan tuxum tana
bo’shlig’iga tushadi. U yerdan tuxum yo’lining fallopiy naychasiga
tushib, keyin bachadonga boradi. Bachadon tanosil kanaliga aylanadi.
|
| |
