48
XRISTIANLIK
10-§
FAOLLASHTIRISH UCHUN
SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
1. Xristianlik dini haqida nimalarni bilasiz?
2. Xalqimizga xos bo‘lgan diniy bag‘rikenglik qadriyati deganda nimani
tushunasiz? Fikringizni misollar bilan izohlang.
3. Ushbu matnni o‘qing va «etnik sabr- toqat», «bag‘rikenglik»
tushuncha-
lari xalqimiz hayotida qanday o‘rin egallaganligini tushuntirishga hara-
kat qiling.
«Etnik sabrtoqat, bag‘rikenglik hayot bo‘ronlaridan omon qolish va rivoj
lanish uchun zarur tabiiy me’yorlarga aylandi» (Islom Karimov).
VUJUDGA KELISHI
Milodning I asrida Falastinda vujudga kelgan xris-
tianlik dini e’tiqodchilari soni bo‘yicha dunyoda bi-
rinchi o‘rinda turadi, Yer yuzi aholisining qariyb 2 mil-
liarddan ortig‘i bu dinga e’tiqod qiladi. Shuning uchun
ham xristianlik jahon dini sifatida e’tirof etiladi.
Xristianlik ta’limotining paydo bo‘lishi Iso Masih
shaxsi bilan bog‘liq. Iso shaxsi
haqida fanda mifologik
va tarixiy yondashuvlar mavjud.
Mifologik yondashuv tarafdorlari fan Iso Masihning
tari xiy shaxs ekanligi haqida ishonchli ma’lumotga ega
emas, deb hisoblaydilar. Ular xristianlikning Falastindan
tashqarida vujudga kelganini ta’kidlaydilar. Shuningdek,
Iso Masih haqidagi rivoyatlar Sharqda tarqalgan aso-
tirlardagi xudolarning
vafot etib, tirilishiga o‘xshashi-
ni, Injilda ziddiyatlar va turlicha talqinlar mavjudligini
buning isboti deb keltiradilar.
Iso Masih
49
Tarixiy yondashuv vakillari esa Iso Masihni xristian-
lik ta’limoti asoslarini shakllantirgan, yangi dinni targ‘ib
qilgan tarixiy shaxs, deb hisoblaydilar.
Ular bu haqda
ma’lumot beruvchi qator tarixiy manbalarga tayanadi-
lar. Masalan, shunday manbalar ning biri Iosif Flaviy
«Qadimiyotlar» asarining Rim prokuratori Pontiy Pilat-
ga bag‘ishlangan bobida Iso yangi e’tiqodni targ‘ib et-
gani va unga ko‘pchilik yahudiylar va yunonlar ergash-
gani qayd etilgan. Iso ning safarlari davomida ko‘plab
odamlar unga shogird bo‘ladilar. Ularni havoriylar (yu-
noncha «apostol» — «yordamchi») deb ataganlar.
Xristianlik ta’limotiga ko‘ra, Isoning da’vati aksa-
riyat hukmdorlar, qabila sardorlari va yahudiy ruhoniy-
lari tomonidan ta’qibga uchragan.
Shogirdlaridan biri
Iuda Iskariot sotqinligi oqibatida Iso Masih 33 yoshida
fitnachilikda ayblanadi. Xristianlik manbalariga ko‘ra, Iso
Iso Masih va uning 12 havoriy shogirdlari
Iso Masih haqi
dagi ma’lumot
lar, asosan, diniy
manbalarda ke
ladi. Iso nomiga
qo‘shiluvchi Ma
sih so‘zi qadimiy
yahudiy tili —
ibriydagi «mo
shiax» so‘zidan
olin gan bo‘lib,
«silan gan» yoki
«siylan gan»
ma’no larini
beradi.
50
ruhoniylar talabiga binoan Golgofa tepaligida xalq ko‘zi
o‘ngida xochga mixlanadi. Uning ta’limoti havoriylar
tomonidan davom ettiriladi va ko‘plab odamlar xristian
diniga jalb etiladi. Hukmron tabaqalar o‘z hokimiyatini
mustahkamlash maqsadida xristianlik
dinini qabul qila-
dilar.
