• Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
  • Tasodifiy yoki oʻzgaruvchan nuqtalar orqali.
  • Kontur chiziqlar orqali
  • Geotasvirlash qoidalari va raqamli karta ishlab chiqarish asoslari




    Download 4,14 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet21/45
    Sana25.06.2024
    Hajmi4,14 Mb.
    #265675
    1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   45
    Grid orqali
    . Bunda nuqtalar oʻzaro bir-biriga teng masofada joylashtirilib, bu 
    nuqtalardagi koordinatalar orqali balandliklar beriladi va maxsus fazoviy tahlil 
    (
    Spatial Analyst
    ) dasturi orqali oʻsha nuqtalarning balandliklari aniqlanib, 
    joyning relyefi hosil qilinadi. Bu usulda berilgan har bir katakchadagi 
    balandliklar ma’lum bir balandlikka referenslanadi, ya’ni bogʻlanadi. Masalan, 
    dengiz sathiga nisbatan. Bu nuqtalar keyinchalik toʻrlar yordamida oʻzaro 
    birlashtiriladi. Ushbu usul orqali hosil qilingan modelda har bir katakcha yuza 
    qiymatini beradi. Bu usul rastr yondashuviga asoslangan boʻlib, modellarni 
    hosil qilishda eng maqbul hisoblanadi. Yer yuzasining har bir nuqtasidan 
    ma’lumot olish juda murakkab sanaladi. Bu usulda yuza kvadratlarga 
    boʻlinadi va iloji boricha yuzaning koʻproq qismidan ma’lumot olishga e’tibor 
    qaratiladi. Bunda berilgan kvadratlarning qiymatlari orqali qoʻshni tomondagi 
    yuza qiymatlari interpolatsiya orqali dastur yordamida hisoblanadi va 
    balandlik aniqlanadi. Interpolatsiya − bu aniq qiymatlar orqali noma’lum 


    Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
    169 
    nuqtalarning qiymatini taxminiy aniqlash usulidir. Bu, oʻz navbatida, yanada 
    qiyinroq ma’lumot olishga imkoniyat yaratadi. Interpolatsiya natijalari 
    qiymatlarning aniqligi, soni va joylashuviga bogʻliq.
    2.
    Tasodifiy yoki oʻzgaruvchan nuqtalar orqali.
    Bunda nuqtalar har xil 
    masofalarda qoʻyiladi va Triangulatsiyalangan nomuntazam tarmoq (TIN – 
    Triangulated Irregular Network
    ) hosil qilinadi. Bunda kvadrat katakchalar 
    oʻrniga turli xil masofalarda joylashgan nuqtalarning uch oʻlchamli 
    koordinatalari asos qilib olinadi.
    3.
    Kontur chiziqlar orqali
    . Geodezik tilda aytadigan boʻlsak,bu oʻzaro bir xil 
    masofada joylashgan gorizontal chiziqlardir. Bunday gorizontal chiziqlar teng 
    masofada joylashtirilgandan soʻng bu gorizontallarning balandliklari asosida 
    joyning relyefi hosil qilinadi. Maxsus dastur berilgan balandlikni 
    Z, X
    va 
    Y
    koordinata orqali uch oʻlchamli koʻrinishga keltiradi. Bu usul yuqoridagi TIN 
    usuliga oʻxshash boʻlib, undan farqi yuqorida tasodifiy joylashgan nuqtalar 
    boʻlsa, bunda har xil turdagi chiziqlar qoʻllaniladi. Bu usulda asosiy birlik bu 
    uchburchaklardir. Bizga ma’lumki, uchburchak oʻzida uchta chiziqni 
    birlashtirib, uchta tugun (
    node
    ) ni hosil qiladi. Har bir uchburchak oʻsha 
    uchala nuqtaning koordinatalari orqali ifodalanadi. Har bir uchburchak boshqa 
    jadvallarda ham oʻzaro bogʻliq atributlarga ega boʻlishi mumkin. 
    4.

    Download 4,14 Mb.
    1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   45




    Download 4,14 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Geotasvirlash qoidalari va raqamli karta ishlab chiqarish asoslari

    Download 4,14 Mb.
    Pdf ko'rish