teshigi bo'lib, sitoplazma bilan yadro shu teshik orqali erkin o'tib turadi. Shuning
uchun zamburug'larning barchasi senotsit (bir hujayrali) organizmlar borlari yuksak
zamburug'larga kiradi
Vegetativ mitseliy hosil qiluvchi gifalarning diametri 5 dan 50 mkm gacha va
undan katta bo'ladi. Gifalari juda uzun bo'lib, ko'pincha
ular mikroskopsiz ham
ko'zga ko'rinadi. Mitseliy ozuqa muhitida o'sganda yuzadagi qismi havo mitseliysi
va ozuqaga botib, uning ichida o'sadigan qismi substrat mitseliysidir. Ba'zan mitseliy
ildizga o'xshash o'simtalar rizoidlar hosil qiladi. U ana shu o'simtalari yordamida
substratga yopishib olib, undan oziq moddalarni so'rib oladi. Mitseliy gifalari uchi
hisobiga o'sadi. Ular uzunlashgan sari eski (qarigan)
qismlarida vakuolalar hosil
bo'ladi, aktiv ravishda oziq moddalar shimmaydi va asta sekin o'zidan-o'zi erib
ketadi.
17-18-rasm Zamburug’lar va ularning mikroskopik ro’rinishi
Kultural belgilari. Petri likopchasidagi quyuq ozuqa muhitiga zamburug'
mitseliysi yoki sporasi (konidiyasi) shtrix usulda yoki sanchib ekiladi. 15-25 kun
davomida har 2-3 kunda ko'z bilan chamalab kuzatib boriladi. Har gal kuzatilganda:
koloniyaning o'lchami (yirik-maydaligi), shakli, zich yoki siyrakligi,
tashqi
chetining va o'rtasining tuzilishi, yuzasi, koloniyalarning, mitseliyning va ko'payish
organlarining rangi, substratning va koloniya tubining rangi,
tomchi suyuqlik
ajralishi aniqlanadi. Mitseliy hosil qiluvchi zamburug'lar quyuq muhitda yumaloq
yoki
yuzada keng tarqalgan, substrat ichiga o'sib kirmaydigan, pahmoq, ipsimon,
o'rgimchak to'risimon, paxtaga o'xshagan yoki unli koloniyalar hosil qiladi.
Ko'pchilik turlarining vegetativ mitseliysi bo'yalmagan.
Faqat meva hosil
qiluvchi mitseliysi pigmentli bo'ladi. Shuning uchun yosh koloniyalari oq yoki och
kulrang bo'ladi. Meva hosil qiluvchi organlari rivojlana borgan sari koloniyalar
sariq, pushti, qizil, yashil, qora va hokazo rangga kiradi.
Shundan keyin
bakteriyaning mitseliysi va ko'payish organlari mikroskopda o'rganiladi. Bunda
stereoskopik yoki oddiy mikroskopda o'rganish va koloniyalarni
bevosita Petri
likopchasining o'zidan ko'rish mumkin. Mikroskopda 80 - 200 marta kattalashtirib
qarab, havo mitseliysi borligi, uning xarakteri, xlamidosporalar va sklerotsiylar hosil
bo'lishi,
sporalarning
ko’payishiga
yordamlashuvchi
rangiyaband
va
konidiyabandlarning, boshchalar, sporalar va onidiyalarning joylashuvi aniqlanadi.
Koloniyaning cheti pigmentlangan va bo'yalmagan qismlari chegarasi va o'rtasi
kuzatiladi.
