dizi asarlar qa’riga borib tutashadi. K o‘pchilik
olimlar fikricha,
o ‘sha paytlarda nutq va kuylash uyg‘un bo‘lgan, ularning musiqiy
asoslari farqlanmagan».
Urnumiy pedagogikadan m a'lum ki, barcha pedagoglarning
umumiy va asosiy vazifasi bolaning qobiliyati va tafakkurini ri-
vojlantirish asnosida bilimlari, ko‘nikma va o ‘zlashmalarini, fan
asoslarini egallash jarayonida ziyraklik layoqatini doimiy ravishda
takomillashtirib borilishiga erishishdir. Lekin har bir fan o'qituv-
chisi bolaning umumiy rivojlanishidan tashqari, uning maxsus
xususiyatlari sayqallanishiga ham e ’tibor qaratishi lozim.
Psixologiya va metodika sohasida
tadqiqot olib borgan uslu-
biyatshunoslar musiqiy xususiyatlar umumiyligiga alohida to ‘x-
talishadi. Ayni vaqtda barcha xususiyatlardan nutqiy va musiqiy
ovozni ajratib olish mumkin. Ana shu xususiyatlar negizida til va
kuyning tovush a ’zolarini muvaffaqiyatli o ‘zlashtirish mumkin.
Shunday qilib, ona tili va musiqa o ‘qituvchilari ko‘plab umumiy
vazifaga ega. Bu vazifalar birgalikda hal qilinsa, ancha samarali
b o ‘ladi. Ona tili va musiqa darslari mavzularining ko‘pi turdosh.
Ular orasidagi farqlardan ham metodik samarali vosita sifatida
oqilona foydalanish mumkin. Ona tili
darsi bilan musiqa integ-
ratsiyasi samarali natija beradi. Masalan, qiyin urg‘uga ega so'z va
kelishik shakllarini o ‘rganishda she'r yoki qo‘shiq yordamida ushbu
mavzu yaxshiroq o ‘zlashtirilishiga erishish mumkin.
Ona tili darsida tashkiliy boshlanish yoki chigal yozdi mashqi
sifatida ayrim qo ‘shiq naqorati yoki biror parchasidan foydala-
niladi. Bu bilan bolalar kerakli so‘zlam i, ftkrni eslab qolishadi,
talaffuzlarini takomillashtirishadi. Ona tili darslarida musiqadan
foydalanish o ‘quvchilarga tabiat va maishiy hayot muhitiga chu-
qurroq kirib borishiga ko‘maklashuvchi vaziyat hosil qiladi. Bun-
day integrallashgan darslarda musiqaning tarbiyaviy aham iyati-
dan zarracha ham kam emas. Muayyan
asarni tinglash asnosida,
o ‘qituvchi ko‘pincha muallif haqida, asar yaratilishi tarixiga oid
qisqacha m a’lum otlar keltiradi. Bu o ‘quvchilar dunyoqarashi ken-
gayishiga imkon beradi.
0 ‘z navbatida, o'qituvchidan bunday integratsiya uchun max
sus tayyorgarlik talab qilinadi. Dars o ‘z -o ‘zidan musiqa va bas-
takor bilan hayajonli uchrashuvga aylanishi uchun o ‘qituvchi
uzluksiz yangi qo‘shiqlardan xabardor bo ‘lishi, qo‘shiqlar yig‘ib
borishi, bastakorlar hayotiga oid m a'lum ot va musiqa haqida qi-
ziqarli hikoyalar to ‘plab borishi kerak.
72
O na tili mashg‘ulotini oMkashunoslik negizida olib borish
Ona tili darslarini o ik ash u n o slik
asosida olib borilishi juda
katta ta ’limiy-tarbiyaviy ahamiyatga ega. 0 ‘lkashunoslik mate-
riallaridan, odatda, o‘qish darsida yozuvchi biografiyasini o ‘rga-
nishda, uning ijod manbalari, ayrim asarlari yaratilish tarixini
bolalarga yetkazishda foydalaniladi. Lekin ona tili darsida ham tez-
tez o ‘lkashunoslik manbalaridan foydalanish mumkin. Bunday
darsda o ‘lkaning taniqli joylariga bag‘ishlangan surat va kitoblar,
sayohat va materiallar qo ‘llash lozim. Maqsadga yo‘naltirilgan ti-
zimli faoliyat bolalarda ongli faollikni oshirib, o ‘rganilayotgan
fanga qiziqishi kengayadi. 0 ‘qituvchi isbot sifatida o ‘lkashunoslik
negizida o‘tkazilgan ona tili darsidan parcha keltiradi.
