O na tilining tasviriy san’at va mehnat ta ’limi bilan
integratsiya elementlari
Bu muammo ko‘plab metodist, pedagog va psixologlami doimo
o ‘ziga jalb etib keladi. Bu fanlaming integratsiyasi bolada aqliy qobiliyat,
fikrlash
salohiyati, tasavvur kengligi rivojlanishida, shuningdek,
nutqi va hissiyotini ifodalash takomillashishida muhim o ‘rin egal-
laydi. Ona tili va tasviriy san’at asarini o‘rganish predmetiga aylanadi.
Materialni namoyish qilish paytida o ‘qituvchi bolalarni rassom
biografiyasi va suratini yaratilish tarixi bilan tanishtiradi.
Asarni
tahlil va m uhokama qilish bilan bir paytda bolalarning e ’tibori
suratda bo ‘lishi ta ’minlanadi. Natijada surat bilan tanishgan bo-
lalar, unda tasvirlangan mavzuni hayotda kuzatgan haqiqiy manzara
bilan solishtirishadi. Bu esa o ‘z navbatida mantiqiy fikrlash rivojla-
nishiga imkon beradi. «Yorqin taassurot manbalari hisoblanuvchi
tasviriy san’at asarlari bola hissiyotiga ta ’sir qilib, maktab o ‘quvchi-
larining uyg‘un fikrlar bayon qilishida asosiy omil bo‘la oladi». Bu
bolaning tafakkuri va nutqining rivojlanishida xizmat qiladi.
Surat bilan ishlash maktab o ‘quvchilarining nutqiy faoliyatini
rag‘batlantiradi. Lug‘at boyligini kengaytiradi.
Ona tili va tasviriy
san’at fanlari integratsiyasi amalga oshirilishida bolalarning dars
jarayonida mustaqil ijodkorlik faoliyati olib borilishini ham ko‘zda
tutadi. Masalan, o ‘qituvchi darsda yozma mashq bajarishni top-
shirishdan avval, o ‘quvchilarga quyidagi vazifa beradi. Daftarga
bolaning ertalab uydan maktabgacha bosib o ‘tgan yo‘lini tasvir-
lash topshiriladi. Bunda
bolalarga har bir burilish, yo‘l o ‘nqir-
cho‘nqiri, aylanib o ‘tish kabi ikir-chikirlargacha bayon qilish mas-
lahat beriladi. Bu bola xotirasini faollashtiradi, qiziqish uyg‘otadi.
Asosiysi, bola qo‘l mushaklari yozishga tayyorlanadi. Bunday va-
zifalami ko‘plab topish mumkin. Bu o ‘qituvchi tasawuriga bog‘liq.
Xayolga keltirilgan narsani daftarga tasvirlagan paytda bolalar
so‘z, harf yoki gapni husnixat bilan yozishni mashq qilishadi.
Har bir yozuv darsida shunday dam
olish daqiqasi mashqidan
foydalanish maqsadga muvofiqdir. Bola o ‘zi ishlagan mashq matniga
ko‘ra, rasm chizish vazifasi ham katta ta ’limiy ahamiyatga ega. Bu
bilan o ‘qituvchi bola diqqatini o ‘ziga tortishga ortiqcha urinmay,
m atnni batafsil tushunilishiga erishadi. Bolalar uning mohiyatiga
yetishadi. Oddiy o ‘qishga bola xotirasida taassurot qoldirmaydigan
kichik elementlarga ham e ’tibor qaratiladi. 0 ‘zining matnli suratini
tuzish jarayonida bolalar o ‘ziga xos badiiy nutqqa ega b o ‘ladi.
74
Kuchlari yetguncha, m atn ichiga kirib borishadi, so‘zlarning
ko'chm a m a’nolari haqida tasavvurlari kengayib so‘z m a’nolari
xilma-xilligini kuzatishadi. Ona tilini m ehnat ta ’limi
fani bilan
integrallashtirish ham juda qiziqarli hisoblanadi. Shuningdek,
boshqa fanlar kabi bu predmet integratsiyalashuvi ham darsning
m a’lum qismiga, asosan, dars boshlanishiga tatbiq qilinadi. 0 ‘qi-
tuvchilar plastilindan shakl yasash, qog‘ozdan tekis shakllar
qirqish kabilardan foydalanadi.
Ona tili bilan tasviriy san’at,
mehnat integratsiyalashgan
darsdan parcha keltiramiz
Dars mavzusi:
