Qatlam neftining tarkibida katta miqdordagi uglevodorodlaming
yengil fraksiyalari mavjud bo'ladi va bosim
pasayganda gaz fazasiga
o'tishni tezlashtiradi. Uglevodorodlaming bunday qismiga neftda erigan
neft (yoMdosh) gazi deyiladi. Bosim pasayganda neftning gazsizlanishi -
bu qatlam va yer usti sharoitidagi neft xossalarining biri-biridan farq
qilish holatidir.
Y o'ldosh gaz - bu etandan-pentangacha bo'lgan uglevodorodlardir.
U qimmatbaho xomashyo bo'lib, undan spirtlar, sintetik kauchuk,
eritmalar. suyuq mator yoqilg'isi, o 'g 'itlar, sun’iy to'qim alar
va boshqa
organik sintez mahsulotlari olinadi. Shuning uchun yengil fraksiyalami
yo'qotilishiga y o'l qo'yilmaydi.
Neft mahsulotlari magistral quvur uzatmalarga berilishidan oldin
suvsizlantiriladi, tuzsizlantiriladi, gazsizlantiriiadi va mexanik zarracha-
lardan tozalanadi.
Yerning ustiga chiqib kelgan tabiiy gazning tarkibida katta miq
dordagi suvlar, suyuq uglevodorodlar (kondensat)
va mexanik zarra-
chalar bo'ladi. Bundan tashqari, gazning tarkibida odamlaming sog'li-
giga ta’sir etuvchi hamda quvurlarda va gazdan foydalaniladigan jihoz-
lami korroziyalanishini tezlashtiruvchi xavfli komponentlar, oltin-
gugurt va karbonat angidrid gazi mavjud bo'ladi.
Tabiiy gazda azot
ham bo'ladi.
Gazda qattiq zarrachalaming mavjudligi gaz bilan aralashib komp-
ressor detallarini, gaz uzatmalarining armaturalarini shikastlantiradi
hamda nazorat - o'lchov asboblarini ishdan chiqaradi. Gaz uzatma
larining ba'zi bir past uchastkalarida joylashgan oraliqlarda qattiq zarra
chalaming to'planishi natijasida ko'ndalang kesim yuzalari kichrayadi
va o'tkazish ko'rsatgichini kamaytiradi.
Mexanik zarrachalar quvur
uzatmalarda, armaturada va asboblarda korroziya muhitini hosil qiladi.
Gaz uzatmalariga qattiq kristallar ko'rinishidagi namlik aniq harorat va
bosimda gidratlami shakllantiradi va quvur uzatmaning ko'ndalang
kesim yuzasini to'liq berkitib qo'yadi.
Oltingugurt kuchli zararli va korroziyani hosil qiluvchi komponent
hisoblanadi. Oltingugurtli gazdan sanoatda foydalanilganda ishlab
chiqariladigari mahsulotning sifatiga salbiy ta’sir ko'rsatadi. Uglerod
gazi gazni yonish issiqligini kamaytiradi.
Gaz magistral quvurlariga
uzatishdan oldin quritiladi, mexanik va
zararli zarrachalardan tozalanadi.
16
