– oddiydan qiyinga yoki murakkabga

– oddiydan qiyinga yoki murakkabga;

– aniqdan mavhumlikka (abstraktga);

– kuzatishdan nazariy umumlashmalarga;

– umumiy yoki odatdagidan xususiyga yoki noodatdagiga va b.

Ayrim faol PT tavsifi haqida ma’lumotlar keltirilganda ularning qiyosiy

bahosi oydinlashadi.

Ma’ruza. Ma’ruza o‘qitishning eng keng tarqalgan shakli bo‘lib, pedagogik faoliyatda yetakchi o‘rinni egallaydi. U o‘qituvchi mehnatining oliy shakli darajasida e’tirof etiladi. Uni bir tomonlama aloqaning ko‘rinishi, deb ham ataladi. Bunda o‘qituvchining faolligi va tinglovchilarning nofaolligi ko‘zda tutiladi. Biroq munozara shaklida bayon etiladigan ma’ruza eng faol PT elementidir. Munozarali ma’ruzada tinglovchilarning faolligi juda yuqori bo‘lishiga erishish mumkin.

Iqtisodiyot o‘quv predmetlarini, odatda, ko‘proq ma’ruzalar tarzida bayon etiladi. Chunki bunday kurslar tabiatan ko‘proq nazariy yoki umumlashtiruvchi xarakterga ega bo‘ladi. Pedagogik terminologiya nuqtayi nazaridan ularni bilish, aqliy umumlashtirish mashg‘ulotlari, deb hisoblash mumkin. Bunda metodikaning barcha boshqa metodlari kamroq samarali bo‘lib qoladi. Ma’ruzani tashkil etish paytida o‘qituvchi o‘quv predmetining eng muhim jihatlarini alohida ta’kidlash evaziga muvaffaqiyat qozonishi mumkin. Ma’ruzada tinglovchilar boshqa samarali metodlar bilan o‘qitilgandagi kabi bilim oladilar. Faol metodika yordamida o‘qilgan ma’ruzalar davomida tinglovchilarni faollashtirish evaziga o‘qitish jarayonining teng huquqli ishtirokchilariga aylantirish mumkin. Bunda o‘quv materiali tez va soz o‘zlashtiriladi.

Ma’ruzani faol tadbirga aylantirish uchun uning mavzusi va tuzilmasi orasidagi bog‘lanishning yechimini topish zarur bo‘ladi. Ma’ruzalar o‘quv predmetining bosh masalasi ko‘nikma hosil qilish emas, balki bilim o‘zlashtirish bo‘lganidagina samara beradi. O‘qitishning barcha mavjud masalalarini uch guruhga ajratish mumkin: