3) LI ning qiymati va L2 ning
qiymati bilan solishtirilsin, agar LI ning
qiymati kichik bo’lsa, u holda L3 ning qiymati bilan solishtirilsin, bunda ham
LI ning qiymati kichik bo’lsa, unda shu kattalik masalaning yechimi bo’ladi;
4) agar L3 ning qiymati LI ning qiymatidan kichik bo’lsa, L2 ning qiy
mati bilan solishtiriladi, bunda ham L3 ning qiymati kichik bo’lsa, u masalaning
yechimi bo’ladi;
5) agar L2 ning qiymati L3 nikidan kichik bo’Isa,u masalaning yechimi
bo’ladi;
6) Masala yechimi ekranga yoki qog’ozga chiqariladi;
7) hisoblash to’xtatilsin.
6-misol. I bobdagi uchinchi misolning yechish algoritmi quyidagicha
bo’ladi:
1) mashina xotirasiga a va b ning qiymati kiritilsin;
2) to’g’ri to’rtburchaklar soni n kiritilsin;
3) to’rtburchaklar asosi (eni) hisoblansin: h=(b-a)/n;
4) 1- to’rtburchak balandligi (bo’yi) aniqlansin: xl=a;
5) 1- to’rtburchak yuzi hisoblansin: Sl=sqr(xl)*h;
6) SI ning qiymati eslab qolinsin;
7) 2- to’rtburchakka o ’tilsin; x2=xl+h (balandligi shunga bog’liq);
8) 2- to’rtburchak yuzi hisoblansin: S2=sqr(x2)*h;
9) S2 ning qiymati SI ning qiymatiga qo’shib qo’yilsin va yig’indi eslab
qolinsin;
10)
11) n- to’rtburchakka o ’tilsin: xN=x(N-l )+h b;
12) n- to’rtburchak yuzi hisoblasin: Sn- sqr(b)*h;
13) Sn ning qiymati S1,S2,...,S(N-1) lar qiymatiga jqo’shilsin.
Algoritmni ishlab chiqish uchun avvalo masalaning yechish yo’lini yaxshi
tasavvur
qilib olish, keyin esa uni formallashtirish, yani aniq qoidalar ketma-
ketligi ko’rinishida yozish kerak.
Bu misollardan bitta umumiy tomonini kuzatish mumkin. Bu algoritmdan
qanday maqsad ko’zlanganligini bilmasdan turib ham,
uni muvaffaqiyat bilan
bajarish mumkin. Demak, hayotda uchraydigan murakkab jarayonlarni boshqa-
rishni yoki amalga oshirishni robotlar, kompyuterlar va boshqa mashinalar zim-
masiga yuklashimiz mumkin ekan. Bu esa algoritmning juda muhim afzalligidir.
Shunga ko’ra, har bir inson o’z oldiga qo’yilgan masalaning yechish algoritmini
to’g’ri tuzib bera olsa, u o ’z aqliy va jismoniy mehnatini yengillashtiribgina qol-
may, bu ishlami avtomatik tarzda bajarishni mashinalarga topshirishi ham mum
kin.
Algoritmni ishlab chiqishda masalaning yechish jarayonini shunday formal
lashtirish kerakki, bu jarayon yetarli darajadagi
oddiy qoidalaming chekli
ketma-ketligi ko’rinishiga keltirilsin. Masalan, biz ko’pincha ko’p xonali sonlar
ustida asosiy arifmetik amallami bajarishda vatandoshimiz Al-Xorazmiyning IX
asrda yaratgan qoidalarini ishlatamiz. "Algoritm" atamasi ham ana shu buyuk
matematik nomidan kelib chiqadi.
34
Shuning uchun algoritm deb, masala yechimini tasvirlashning ixtiyoriy tas-
viri olinmasdan, balki faqatgina ma’lum xossalami
bajara oladiganlari qabul
qilinadi. K.o’rsatmalaming mazmuni, kclish tartibi, qo’llanish doirasi va olina-
digan natijadan kelib chiqib, algoritmning eng asosiy xossalari bilan tanishamiz.
