• Mehnat tarbiyasi
  • O’zbekiston Respublikasi Xalq




    Download 1,48 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet92/118
    Sana22.01.2024
    Hajmi1,48 Mb.
    #143313
    1   ...   88   89   90   91   92   93   94   95   ...   118
    Bog'liq
    Biologiya o‘qitish metodikasi (o‘quv qo‘llanma)

    Gigiyenik ta’lim-tarbiya о‘quvchilarning sog‘liklarini saqlash va 
    mustahkamlash shart-sharoitlari va ularni vujudga keltirish haqidagi 
    bilimlarga asoslanadi. Tabiatshunoslikni о‘qitishda gigiyenik tarbiya 
    asosiy о‘rinni egallaydi va mavzu mazmuniga bog‘liq holda amalga 
    oshiriladi. 
    Masalan, botanikani о‘rganishda о‘simliklarning inson salomatligi-
    ga kо‘rsatadigan ijobiy ta’siri, ularning atrof-muhitning mussafoligini 
    saqlashdagi roli yoritiladi. Bakteriyalar bо‘limi о‘rganilganda, 
    bakteriyalarning xilma-xilligi, hayotiy faoliyati, tabiatdagi va inson 
    hayotidagi ahamiyatini о‘rganish bilan bir qatorda, parazit bakteriyalar, 
    ular tomonidan keltirib chiqariladigan kasalliklar, mazkur kasalliklarni 
    yuqtirmaslik chora-tadbirlari haqida ma’lumot beriladi. 
    Zoologiyani о‘qitishda hayvonot olamining xilma-xilligi, tabiat va 
    inson hayotidagi ahamiyatini qayd etish bilan birga, parazit tarzda hayot 
    kechiruvchi hayvonlar, ularning rivojlanish sikli, oraliq xо‘jayinlari, 


    180 
    kasallik tashuvchi organizmlar, kelib chiqadigan kasalliklar, ularni 
    yuqtirmaslik yо‘llari haqida ma’lumot beriladi. 
    Odam va uning salomatligi о‘quv fanida о‘quvchilarning о‘z 
    salomatliklarini 
    asrash, 
    shaxsiy 
    gigiyena 
    bо‘yicha 
    bilimlari 
    rivojlantiriladi, har bir organlar sistemasini о‘rganish davrida organlar 
    sistemasining ishiga jismoniy tarbiya va sportning ijobiy ta’siri, 
    kasalliklarning kelib chiqish sabablari va ularning oldini olish va 
    bartaraf etish yо‘llari haqida ilmiy tushunchalar beriladi. 
    Mehnat tarbiyasi. Barkamol shaxsni kamolga yetkazishda mehnat 
    tarbiyasi muhim rol о‘ynaydi. 
    Shu sababli ham uzluksiz ta’lim tizimi oldiga qо‘yilgan muhim 
    vazifa, fan va texnikaning hozirgi bosqichidagi rivoji, davlat va jamiyat 
    ehtiyojlari, о‘quvchilarning qiziqishlari, qobiliyatlariga muvofiq holda 
    kasb tanlashga yо‘llash, ularda mehnat va о‘quv mehnati kо‘nikmalarini 
    shakllantirishga e’tibor qaratish zarurligi kо‘rsatilgan. Mehnat tarbiyasi 
    о‘qitishning nazariya va amaliyotning uzviy bog‘liqligi prinsipini 
    amalga oshirish, о‘quvchilarda mehnat faoliyatiga nisbatan ijobiy 
    motivlar, mehnat vositalari va qurollariga nisbatan ehtiyotkorona 
    munosabatni shakllantirish, о‘quvchilar о‘rtasida о‘zaro hamkorlikni 
    vujudga keltirishga zamin tayyorlaydi. 
    О‘quv dasturidan о‘rin olgan mavzular bо‘yicha laboratoriya va 
    amaliy mashg‘ulotlarni о‘tkazish jarayonida о‘quvchilarda mikroskop 
    bilan ishlash, mikropreparatlar, o’quv qo’llanmalar tayyorlash, darslik, 
    kо‘rgazma vositalari va tarqatma materiallari ustida mustaqil ishlash 
    kabi о‘quv mehnati kо‘nikmalari shakllantiriladi. Bu kо‘nikmalar 
    kelgusida 
    о‘quvchilarning tanlaydigan kasbi bо‘yicha mehnat 
    kо‘nikmalariga aylanishi mumkin.
    Tabiatshunoslikni о‘qitishda о‘rganilayotgan mavzu mazmuniga 
    bog‘liq holda о‘quvchilarda mehnat madaniyati kо‘nikmalarini, 
    jumladan, kо‘rgazmali jihozlar, laboratoriya va amaliy mashg‘ulotlarda 
    foydalaniladigan о‘quv jihozlari va asboblari bilan ishlash, ish stoli, 
    biologiya darsligi, daftarini toza va ozoda saqlash, о‘quv topshiriqlari va 
    uy vazifalarini о‘z vaqtida va talab darajasida bajarishga e’tiborni 
    qaratish lozim. 


    181 
    Tabiatshunoslikni о‘qitishda о‘quvchilarni kasbga yо‘llash, 
    mehnat tarbiyasini amalga oshirishga imkon beradigan bilim va 
    kо‘nikmalarni quyidagi guruhlarga ajratish mumkin: 
    Qishloq xо‘jalik, mikrobiologiya, tabiatni muhofaza qilish, inson 
    mehnati faoliyatining ilmiy-nazariy asoslari; 
    Ishlab 
    chiqarish 
    mehnati 
    samaradorligi, 
    о‘simliklar va 
    hayvonlarning mahsuldorligini oshirishni ta’minlovchi texnika va 
    texnologiyalarning asoslari bilan tanishtirish; 
    Biologik qonuniyatlar va umumiy kо‘nikmalardan amaliy faoliyat 
    va turmushda foydalanish asoslari bilan tanishtirish. 
    О‘quvchilarni mehnat faoliyatiga tayyorlashda qishloq xо‘jaligi 
    mehnati kо‘nikmalari muhim ahamiyatga ega. Ular jumlasiga tuproqqa 
    ishlov berish, о‘g‘itlash, о‘simliklarni sug‘orish, urug‘ni ekishga 
    tayyorlash, ekish, о‘simliklarni parvarish qilish, hosilni yig‘ish va 
    saqlash, 
    shuningdek, 
    qishloq 
    xо‘jaligi 
    hayvonlarini 
    boqish, 
    zararkunandalariga qarshi kurash, mehnat qurollari bilan ishlash 
    kabilarni kiritish mumkin. 
    Mehnat tarbiyasini amalga oshirishda о‘qituvchi о‘quvchilarni 
    mehnat faoliyatiga psixologik jihatdan tayyorlash, mehnat madaniyatini 
    takomillashtirish, shuningdek, о‘quvchilarning о‘zlashtirgan nazariy 
    bilimlaridan foydalangan holda aqliy va jismoniy mehnatni tо‘g‘ri 
    tashkil etish kо‘nikmalarini tarkib toptirishga e’tiborni qaratishi lozim. 
    Mehnat tarbiyasining asosiy vazifalaridan biri barkamol shaxsning 
    asosiy fazilatlari bо‘lgan mehnatsevarlikni rivojlantirish sanaladi. Bu 
    jarayonda о‘quvchilarning ma’naviy-axloqiy, aqliy, hissiy-irodaviy, 
    ruhiy, jismoniy jihatdan uyg‘un rivojlanishini amalga oshirish 
    maqsadida xalqimizning boy ma’naviy durdonalari bо‘lgan hadislar, 
    hikmatli hikoyalar, maqollardan foydalanish tavsiya etiladi. 

    Download 1,48 Mb.
    1   ...   88   89   90   91   92   93   94   95   ...   118




    Download 1,48 Mb.
    Pdf ko'rish