63
V-BOB. O’ZBEK MILLIY PAZANDAChILIGI TAOMLARI.
§5.1. O’ZBEK MILLIY PAZANDACHILIGI RIVOJLANISHI VA
TARIXI
Turli xalqlarning milliy pazanligida yuzlab va minglab taomlar mavjud bo’lib,
ular orasida eng seli, muayyan milliy pazandalik xos koloritini namoyon bo’ladigan
taom turi bo’ladi. Masalan,
pazandaligida ishchi, vareniki; kavkazlarda kaboblar;
qozoqlarda beshbarmoq xuddi shunday taomlardir. O’zbek
pazandaligida shunday
taom palov hisoblanadi. U mehmondorchilik, to’y va bayramlarda hurmatli va aziz
mehmonlarga atab tayyorlanadi. Har bir shahar va qishloqda palov tayyorlashiing
o’ziga xos kerakli masalliqlar turlari va usullari mavjud. Chunonchi, Farg’ona
palovi,
Buxoro palovi, Xorazm palovi va hokazolar bir-biridai farq qilib, ana shu
joylarda yashovchi aholiniig turmushi va an’anaviy ovqatlanish
odatidagi turli xil
rasm-rusmlarning juz’iy tomonlarinn aks ettiradi. O’zbek pazandaligining xarakterli
tomonlari shundaki, bunda ko’proq qo’y, mol go’shtlari ishlatiladi; ot, tovuq o’rdak
go’shtlari o’rtacha me’yorda; ilvasin va baliq go’shtlaridan kamroq foydalaniladi.
Sabzi, sholg’om, turp, kartoshka, pomidor kabi sabzavotlar karam, lavlagi,
baqlajonlarga nisbatan ko’proq ishlatiladi.
Donlardan guruch, bug’doy, mosh,
loviya, no’xat ko’p iste’mol etilib, so’k, grechixa, soya kam yeyiladi. Yog’lardan
ko’proq qo’y yog’i, paxta yog’i (zig’ir, kunjut yog’i) ko’p ishlatilib, araxis,
kungaboqar, zaytun moylari kamdan-kam qo’llaniladi. O’zbek pazandaligida,
shuningdek
achchiq qalampir, zira, zirk kabi ziravorlar hamda kashnich, ukrop
(shivit), ko’k piyoz, rayhon, jambil, yalpiz kabi oshko’klar keng qo’llanilganligi
sababli taomlar o’tkir, ishtahabaxsh, xushxo’r va xushbo’y bo’ladi. O’zbek
pazandaligining asosiy qismini xamir taomlar tashkil etadi:
har xil tandir non,
somsalar, quyuq-suyuq xamir ovqatlarniig ko’pligi bunga misol bo’la oladi. O’zbek
pazandaligida tayyorlanadigan taomlar asosan, olti turkumdan iborat bo’lib,
ularning yuzdan ortiq xillari mavjuddir: salatlar,
yaxna ovqatlar, suyuq ovqatlar,
quyuq taomlar, xamir taomlar, shirinliklar.
