|
Bosh miya asosiy patologiyasi
|
| bet | 36/152 | | Sana | 20.05.2024 | | Hajmi | 2,44 Mb. | | #245279 |
Bog'liq Klinika 2023й Равшанова И .Э.Bosh miya asosiy patologiyasi
Bosh miya kasalliklarini o’z navbatida 2 guruhga bo’lib o’rganish mumkin:
1. Bosh miyaning tug’ma kasalliklari
Bosh miyaning inson hayoti davomida orttirilgan kasalliklari.
Bosh miyaning tug’ma kasalliklariga:
Gidrosefaliya;
Ensefalopatiya;
Anensefaliya;
Bosh miyaning tug’ma nuqsonlari (o’smalar, yetishmovchiliklar va h.k);
Bosh miya kasalliklarining kelib chiqish sabablari.
Har bir kasallikning oldini olish uchun avvalo uning qanday sabablarga ko’ra kelib chiqqanligini bilish muhim ahamiyatga ega. Bosh miya kasalliklarining turiga qarab ularning kelib chiqish sabablari ham turlicha bo’ladi.
Masalan, gidrosefaliya kasalligining kelib chiqishining sabablaridan bo’lib, ko’p hollarda yangi tug’ilgan chaqaloqlarda onaning homiladorlik vaqtida infeksion kasalliklar bilan og’riganidir. Buning natijasida bolada miyaning qorinchalari funksiyasining buzilishi kuzatiladi. Orttirilgan gidrosefaliyaning sabablari bo’lib esa, meningit, meningoensefalit, bosh miya shikastlari, intoksikatsiyalar xizmat qiladi.
Gidrocefaliya atamasi grekcha gidrosistem – suv ma’nosini beruychi so’zdan va kefal – bosh ma’nosini beruvchi so’zdan olingan. Bosh miyadagi orqa miya suyuqligi (likvor)ning haddan oshiqligini bildiradi. Qoidaga ko’ra, qorincha sistemasining ba’zi qismlaridagi delatasiya borligi va miya ichi suyuqligining oshishini qanday yuzaga kelishini ko’rsatadi. Gidrocefaliyaga olib keluvchi Under-stand mexanizmlari bosh miyadagi tayanch qorincha sistemasi tushunchasi uchun zarur. Qorincha sistemasi to’rtta g’ovak bo’shliqdan iborat (ya’ni qorinchalar) b’lib, ular bir-biri bilan kanallar (ya’ni cho’zinchoq) yordamida bog’langan. Miya ichi suyuqligi – bu tiniq suyuqlik bo’lib, qorinchada joylashgan tomir to’qimasi hisoblanadi. Miya ichi suyuqligi bir qancha funksiyalarga ega. Shu jumladan, miyani yumshatib, uni shokdan himoyalaydi. Uni oziq moddalar bilan ta’minlaydi va markaziy nerv sistemasini umumiy harakatini boshqaradi, ishlab chiqarish chiqindilarini yo’q qiladi va bioximikatlarni yetkazib beradi. Gidrocefaliya tug’ma yoki orttirilgan bo’lishi mumkin, shu bilan birga rivojlanishning har xil bosqichida sodir bo’ladigan tibbiy sharoitlar ham gidrocefaliyaga olib kelishi mumkin. Shunday qilib gidrocefaliyaning o’zi kasallikning o’ziga xos sub’yekti deb hisoblanmaydi.
Kasallik alomatlari:
Miya ichi suyuqligi haddan oshiq o’zgarishi, miya ichki bosimi oshishining ikkilamchi alomatlari
Yosh kasallik kelib chiqish sabablariga bog’liq. Chaqaloqlarda kattalarga nisbatan miya ichi suyuqligi bosimi boshqacha, miya suyaklarini birlashtiruvchi choklar hali berk bo’lmaydi va o’sib borayotgan miya ichi suyuqligini joylashishi uchun kengayishi mumkin.
Shunday qilib bolalarda gidrocefaliyaning keng tarqalgan alomatlari bu –boshning odatdan tashqari katta hajmga egaligi va boshning noodatiy o’sib ketishi (ассеleration). Yana bir alomatlari–uyquchanlik, asabiylik, qayd qilish va shaytonlashdir. Katta yoshdagi bolalar bosh og’rig’i, ko’ngil aynishi, qayd qilish, ko’z nervi diskining kattalashuvi, ko’rishning noaniqligi, diplopiya (ikkita ko’rish). Balansning buzilishi, harakat va yurishning o’zaro mos emasligi, siydik tuta olmaslik, bo’shashish kabilar ko’p kuzatiladi. Bundan tashqari, shaxsiy va kognitiv o’zgarishlar bo’lishi mumkin6.
|
| |
