• 7.6. Bola tarbiyasida o‘yinchoqning ahamiyati O‘yinchoq
  • Pedagogikasi




    Download 3,92 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet39/106
    Sana02.08.2024
    Hajmi3,92 Mb.
    #269074
    1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   106
    Bog'liq
    Pedagogikasi

    o ‘y i n l a r i d a n
    keng foydalaniladi. Bunday o‘yinlarga «Boylandi», 
    «Xolam keldi», «Mundi-mundi», «Bulbulim-bulbulim», «Ko‘z 
    boylog‘ich», «Oq sholi, ko‘k sholi», «Ada hormang»lar kiradi. 
    Yana, xalqimizda azal-azaldan o‘ynab kelinadigan so‘z o‘yinlaridan 
    «Yarashtirgich»lar hali-hanuzgacha bolalar orasida «tinchlik — 
    yarashuv» timsoli sifatida qo‘llaniladi. Bu o ‘yinlar bolalar tilidan 
    ana shunday jaranglaydi:
    Karimga berdim toychoq,
    U olavermadi har choq.
    Toychog‘imni kim olsa,
    Men u bilan chin o‘rtoq.
    Yalinchoq-yalinmachoq,
    Pista po‘choq.
    Qilichmi, to ‘qmoq, qirq yilgacha o‘rtoq, 
    To‘qmoq, to'qson yilgacha o‘rtoq.
    Bolalarning matematik tasawurlarini o‘stirishga yordam bera­
    digan o‘yin turiga «Sanamalar» kiradi. Bu o‘yin jarayonida bolalar 
    she’riy satrlar orqali son-sanoqdan topishmoq tarzida foydalanib 
    qatnashadilar. Bunda bolalarning tasawurlari, fikrlash doiralari 
    kengayib, she’riy ohangda to ‘g‘ri javob qaytarishga o‘rgatilib 
    boriladi. Asosan, bu o‘yinlar quyidagicha jaranglaydi:
    Dadam-u oyim,
    Bor ikkita singlim.
    Bahodir, Dildor,
    Bog‘chaga ketar,
    Sanab ko‘r chaqqon,
    Bizlar nechta jon.
    0 ‘zbek xalqi nihoyatda so‘zga chechan, topqir bo‘lib, o‘zining 
    alyor-u qo‘shiqlariga boydir. Bu fikrimizning isboti sifatida xalq 
    orasida mashhur bo‘lgan «Qiqillamalar»ni misol sifatida keltirish 
    mumkin. Bu so‘z o‘yinlarida sodir bo‘layotgan voqea-hodisalar, 
    kechinmalar she’riy ohangda ijro etiladi. Masalan:
    70


    Shov-shov etadi ariq,

    Karim ekadi tariq.
    Yoki:
    Echki keladi m a’rab,
    0 ‘z egasiga qarab.
    Yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan o‘yinlarni ertalab va kechki soat- 
    larda o‘ynash mumkin.
    7.6. Bola tarbiyasida o‘yinchoqning ahamiyati
    O‘yinchoq 
    — bola hayotining dastlabki davrlaridan boshlab 
    ularga yo‘ldosh quvonch manbayi. 0 ‘yinchoq bolaning o‘ynashi 
    uchun mo‘ljallangan va boshqa maqsadlarda foydalanilmaydigan 
    buyum hisoblanadi. Unda buyumlarning tipik xususiyatlari um u­
    miy tarzda aks etadi.
    «Qisqacha aytganda, xonadondagi har bir narsa — daraxt va 
    o‘simliklar bo‘ladimi, turli o‘yinchoqlar uy hayvonlari bo‘ladimi
    — bulaming barchasi bolaning ko‘ziga, go‘yoki, olamning be- 
    qiyos mo‘jizasi bo‘lib ko‘rinadi va shu tariqa u yorug‘ dunyoni 
    o‘zi uchun kashf qiladi», deb to ‘g‘ri ta ’kidlagan edi yurtboshimiz
    I.A. Karimov.
    Xalq pedagogikasida o ‘yinchoqlaming butun bir tizimi ishlab 
    chiqilgan b o ‘lib, bular bolaning sensor qobiliyatini rivoj- 
    lantirishga qaratilgan. 0 ‘yinchoqlar bolalarning nutqiy faolligini 
    uyg‘otadi, lug‘at boyligini oshiradi, ularda tahlil qilish, yaxlit 
    holatga keltirish, umumlashtirish, taqqoslash, tavsiflash, diqqatni 
    jamlash kabi qobiliyatlarni rivojlantiradi. 0 ‘yinchoqlar bola­
    larda m a’naviy-axloqiy tuyg‘ulami (mehribonlik, avaylash, e ’ti- 
    borlilik) shakllantiradi, atrof-muhitga ijobiy munosabatni uy- 
    g‘otadi. 0 ‘yinchoqlar tanlashda bolaning yosh va individual xu­
    susiyatlari, qiziqishlari, istaklari hisobga olinadi. Maqsadga qara­
    tilgan bunday yondashuv o ‘yinchoq tanlashga bo‘lgan talabni 
    yanada oshiradi. Asosan, pedagogik, gigiyenik, badiiy talab orqali 
    o ‘yinchoq tanlanadi.

    Download 3,92 Mb.
    1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   106




    Download 3,92 Mb.
    Pdf ko'rish