18
va shakldagi agregatlarga birikkan shaklda bo‘ladi. Tuproqqa xos
bo‘lgan agregatlarning jamlanmasi tuproqning tarkibiy tuzilmasi
deb ataladi.
Tuproqning strukturasi
o‘simliklarning ildiziga
havo
yetib borishi, namlikning saqlanishi, mikroorganizmlar
rivojlanishiga ta’sir qiladi. Agregatlarning
hajmi ekin hosilini
ancha o‘zgartirib yuborishi mumkin.
O‘simliklarning rivojlanishi uchun tuproqning eng maqbul
strukturasida agregatlarning kattaligi 0,25 mm dan 7-10 mm
gacha bo‘ladi (agronomik eng yaxshi struktura). Tuproq
strukturasining mustahkamligi
va suvga chidamliligi, uning
muhim xususiyatlaridan sanaladi.
Tuproqning turi
uning strukturasi bilan tavsiflanadi.
Tuproqning strukturasi uning kattiq qismi va havo bilan to‘lgan
bo‘shliqning fizik tuzilishi, hajmi, shakli, miqdoriy nisbati, o‘zaro
bog‘liqliklari, mexanik elementlar va agregatlar joylashuvi bilan
bog‘liq.
Tuproq qatlamida saqlanadigan suvning holatini belgilovchi
barcha xossalar yig‘indisiga
tuproqning suv-fizik xossalari
deyiladi. Tuproqning eng muhim suv-fizik xossalari tarkibiga
tuproqning suvni ushlab,
saqlab turish qobiliyati, nam sig‘imi,
suv o‘tkazuvchanligi va suv ko‘taruvchanlik qobiliyatlari kiradi.
Tuproqning quyidagi suv-fizik xossalari sug‘oriladigan
dehqonchilikda muhim ahamiyatga ega sanaladi:
1.
Mexanik tarkibi (yengil, o‘rtacha va og‘ir tuproqlar);
2.
Tuproqning hajmiy massasi va solishtirma og‘irligi;
3.
Tuproqning nam sig‘imi (to‘liq nam sig‘imi (maksimal
nam sig‘imi), dala chegaraviy nam sig‘imi (dala nam sig‘imi),
eng kam nam sig‘imi, maksimal molekular nam sig‘imi);
4.
Suv o‘tkazuvchanligi (infiltratsiya);
5.
Suv ko‘tarish xususiyati;
6.
Suv berish xususiyati.
