Mutaxassislik malakasi
Pedagogik malakai
1-chizma. Mutaxassislik fan o`qituvchisining malakasi.
Mutaxassislik malakasi deb, Mutaxassislik fan o`qituvchilari va muhandis-pedagogning Mutaxassislik soha bo`yicha ko`nikma va malakalari nazarda tutiladi. Ularning malakalarining ikkinchi qismi «Kasbiy pedagogika» bilim sohasiga tegishli bo`lib, pedagogik malakalarini o`z ichiga oladi. Chunki o`quv jarayoni faqatgina bilim berishga asoslanib qolmasdan, balki ta'lim va tarbiya psixologiyasi bilan uzviy bog`langan.
Bu esa ulardan psixologiya, mehnat pedagogikasi, kasbiy pedagogika, iqtisod asoslarini, ishlab chiqarishni tashkil etish va boshqarish asoslari bo`yicha ham malakalarga ega bo`lishini talab etadi. Mutaxassislik va pedagogik malakalar bilan bir qatorda Mutaxassislik fan o`qituvchilari va muhandis-pedagoglarda shaxsiy va ijtimoiy layoqatlarning ham bo`lishi talab etiladi (2-chizma).
Shahsiy layoqat
Ijtimoiy layoqat
2-chizma. Mutaxassislik fan o`qituvchisining layoqatlari.
Shaxsiy layoqatlar quyidagilarni o`z ichiga oladi: o`zini tutishi, shaxsiy ijodkorlik, mas'uliyatlilik va boshqalar. Ijtimoiy layoqatlarga tashkilotchilik qobiliyati, o`quvchilar bilan munosabat, jamoa bilan munosabat kiradi. Bundan tashqari o`qituvchi va muhandis- pedagoglar rahbarlik qobiliyatlariga ham ega bo`lishlari lozim. Chunki Mutaxassislik fan o`qituvchilari va muhandis-pedagoglar faqat o`quv ishlab chiqarish faoliyatini bajaribgina qolmay, balki guruhlarga rahbarlik qiladilar.
Oliy va o`rta Mutaxassislik ta'lim Vazirligi tomonidan 2001 yil 16 noyabrda tasdiqlangan «O`rta Mutaxassislik, kasb-hunar ta'limi muassasalarining rahbar, pedagog va muhandis-pedagog xodimlariga qo`yiladigan malaka talablari to`g`risida»gi Nizomda o`qituvchining va kasbiy ta'lim o`qituvchisining lavozim majburiyatlari aniq bayon qilingan.
Mutaxassislik fan o`qituvchisining lavozim vazifalari quyidagilardan iborat:
o`quvchilarning kasb-hunarga moyilligini, mahorat va malakasini rivojlantirish;
tanlangan kasb va ixtisosligi o`quv fanlari bo`yicha chuqur bilimlarni, ilmiy dunyoqarashni shakllantirish;
ta'lim jarayonida o`qitishning samarali usulllari, vositalari va shakllarini, yangi pedagogik texnologiyalarni keng qo`llash;
o`qitadigan fani bo`yicha darsdan tashqari ishlarni, tugarak mashg`ulotlarini tashkil qilish;
o`quvchilarni bilim sifati, o`zlashtirish darajasi va davomatini nazorat qilish;
o`quvchilar bilan yakka tartibda ishlash;
o`quvchilarni fan olimpiadalariga tayyorlash;
o`quv xonalarini jahon standartlari va dizayn talablari darajasida jihozlashda qatnashish;
ilg`or pedagogik tajribalarni o`rganish va qo`llash;
muntazam ravishda malakasini oshirish.
Bilishi zarur:
O`zbekiston Respublikasining «Ta'lim to`g`risida»gi, «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» to`g`risidagi qonunlarni;
o`qitadigan fanning o`quv reja, dastur va darsliklarining mazmunini;
davlatning ichki va tashqi siyosatini, ta'lim va yoshlar to`g`risida hukumat tomonidan qabul qilingan farmon va qarorlarni;
mustaqil O`zbekiston ramzlarining mazmun va mohiyatini;
o`smirlarning yosh va Mutaxassislik psixologiyasini, pedagogikani, o`smirlar rivojlanishining asosiy qonuniyatlarini;
pedagogik, ilmiy-metodik va tashkiliy boshqaruv vazifalarini hal qilish uchun zarur bo`lgan hajmda umumnazariy fanlar asoslarini;
pedagogik sikl fanlarini;
yosh fiziologiyasi, o`quvchilar gigiyenasini;
informatika va elektron hisoblash texnikasi asoslarini;
o`quvchilarning turli xil jamoalarini shakllantirish va boshqarish yo`llarini;
o`quv kabinetlar va yordamchi xonalarni jihozlashga bo`lgan talablarni;
ta'lim vositalarini va ularning didaktik imkoniyatlarini;
ta'limni va pedagogik fan taraqqiyotining asosiy yo`nalishlarini va istiqbolini;
mehnatni ilmiy ravishda tashkil etish va huquq asoslarini.
Mutaxassislik fanlar o`qituvchilari bundan tashqari mutaxassisligi
bo`yicha ishlab chiqarish texnologiyalarini, iqtisod asoslarini, ishlab chiqarish va boshqarishni tashkil etish asoslarini bilishi kerak.
Malaka talablari
Oliy toifali o`qituvchi - fan doktori, nomzodi ish stajiga talab qo`yilmaydi, pedagog (muhandis-pedagog) ixtisosligi bo`yicha magistr; pedagog (muhandis-pedagog) yo`nalishi bo`yicha bakalavr yoki diplomli mutaxassis va tegishli fandan 1-toifali o`qituvchi sifatida kamida 3 yil ish stajiga ega bo`lishi lozim;
1-toifali o`qituvchi-pedagog (muhandis-pedagog) ixtisosligi bo`yicha magistr,pedagog(muhandis-pedagog) yo`na-lishi bo`yicha bakalavr yoki diplomli mutaxassis va tegishli fandan 2-toifali o`qituvchi sifatida kamida 3 yil ish stajiga ega bo`lishi lozim;
2-toifali o`qituvchi-pedagog (muhandis-pedagog) yo`nalishi bo`yicha bakalavr yoki diplomli mutaxassis o`qituvchi sifatida kamida 3 yil ish stajiga (ixtisosligi bo`yicha magistr ish stajiga talab qo`yilmaydi) ega bo`lishi lozim;
o`qituvchi - pedagog (muhandis-pedagog) yo`nalishi bo`yicha bakalavr yoki diplomli mutaxassis, ish stajiga talab qo`yilmaydi.
O`qituvchining lavozim majburiyatlarini ish bajarilish ketma-ketligiga qarab
3 bosqichga bo`lish mumkin:
Rejalashtirish bo`yicha vazifalar
Amalga oshirish bo`yicha vazifalar
Baholash va tahlil qilish bo`yicha vazifalar
Rejalashtirish bo`yicha vazifalar
davlat ta'lim standartlari, o`quv reja va dasturlar asosida ta'limning maqsad va mazmunlarini tanlash va rejalashtirish;
o`quv reja va dasturlar asosida dars rejasini ishlab chiqish;
ta'limni tashkillashtirish va o`tkazish bo`yicha hujjatlarni tayyorlash;
o`quvchilarning qobiliyatlarini va bilimlarini baholash bo`yicha hujjatlarni tayyorlash;
korxonaning turli bo`limlarida o`quvchilarni o`qitish joylarini rejalashtirish;
qo`yilgan maqsadlarga javob beradigan ish topshiriqlari va mashqlarni tayyorlash;
amaliy mashqlar hamda loyihalarni o`tkazish uchun xomashyo va chiqim materiallarni rejalashtirish;
ustaxonada o`qitish uchun kerakli sharoitlarni tayyorlash;
o`quv-didaktik materiallarni aniqlash, tanlash va ishlab chiqish.
Amalga oshirish bo`yicha vazifalar
o`quvchilarni o`quv amaliyoti xonalari bilan tanishtirish;
o`quvchilarni amaliy topshiriqlarni mustaqil bajarishga jalb etish;
texnika xavfsizligi bo`yicha va amaliy topshiriqlar, mashqlarga taalluqli yo`l-yo`riqlar hamda ish o`rnida o`quv suxbatlar o`tkazish;
uskunalar bilan ishlash yoki ishlab chiqarish va ta'mirlash ishlariga taalluqli namoyishlarni o`tkazish;
an'anaviy 4 pog`ona usuliga yoki ta'limning boshqa usullariga asoslangan amaliy mashqlarni o`tkazish.
Baholash va tahlil qilish bo`yicha vazifalar
o`quvchilarning amaliy natijalarini kuzatish, taxlil qilish va baholash;
o`quvchilarning o`zlashtirilgan nazariy bilimlarini baholash;
o`quvchilarning xulqini baholash;
ta'limning mavjud sharoitlarining sifatini baholash;
rejalashtirish va tashkillashtirish bo`yicha hujjatlarning sifatini baholash;
o`quv-didaktik materiallarning sifatini baholash;
o`zi bergan yo`l-yo`riq va namoyishlarni o`zi baholash;
berilgan topshiriqlarning sifatini o`zi baholash.
| 