5-§. Elektr-radio sxemalar Elektr hisoblash mashinalari, avtomatik boshqarish tizimlari, radio
va televizion apparaturalarning ishlash jarayonini sozlash, rostlash va
tuzatish (ta’mirlash) ishlarida sxemalardan keng foydalaniladi. Bunday
sxemalarda buyumning ishlash prinsipi, uning tarkibiy elementlari
orasidagi o ‘zaro bog‘lanishlar ko‘rsatiladi.
Sxemada elektr bog‘lanishlar bitta chiziq bilan, mexanik bogianishlar
ikki chiziq bilan ko‘rsatiladi.
Elektr va radio sxemalar tarmoqdan uzilgan holda tasvirlanadi. Har
bir elementning harfli va raqamli belgisi boMadi. Masalan, generator -
G, rezistor -
R, kondentsator - C, transfarmator - Tr,issiqlik relesi - IRe va hokazo. Agar sxemada bir xil elementdan bir nechta bo ‘lsa, masalan,
rezistor takrorlansa
RI, R2, R3, ... kabi belgilanadi.
Sxemada elementlaming belgisidan tashqari ulaming msumi ham
yozib ko'rsatilishi mumkin. U, ko‘pincha, vaziyat belgisi ostiga kasr
shaklida yoziladi. Masalan,
110 - tartib nomeri 10 bo‘lgan lampaning
6 P \ 4 P rusumi
6P14P ekanligini bildiradi.
Sxemada harf bilan yoziladi. Elementlar jadval ko‘rinishida beriladi.
Sxemalar 0 ‘zDSt 2.710:2003 da tasdiqlangan shartli grafik belgilari
asosida chiziladi (12.4-jadval).
12.4-jadval Elektr-radio sxema elementlarining shartli grafik belgilari №
Shartli grafik belgilarning nomi Belgisi 1
Sim, kabel, shina, guruhlami bog'lovchi
elektr liniyalar kabel tolalarining tarmoq-
lanishi, elektr liniyalaming birlashishi pa
rallel elektr liniyalari
■ Ш
T +
2
Ekranlashtirilgan elementlar guruhi - elektr
liniyalaming uzilishi
(x o ‘miga sxemaning
davomi haqida m a’lumot yoziladi)
X
1
1
1
X
370
