57
muhitdan foydalaniladi. Muhitni probirkalarga 10 ml dan yoki 100 ml li
kolbachalarga 80 ml dan quyib oquvchan bugʻda yoki avtoklavda 0,05
Mpa da sterillanadi. Ekishdan oldin muhitni albatta 20-30 minut
qaynatib, keyin tezda suv bilan sovitiladi. Boshlangʻich
materialni
sterillangan suvda ishqalab, probirkalarga 1-2 ml dan yoki kolbalarga 8-
10 ml dan ekiladi. Bulardan tashqari, shakarning 10% li eritmasi
toʻlatilgan va tubida boʻr choʻkmasi boʻlgan ingichka uzun boʻyinli
kolbaga ham ekish mumkin. Muhitga kichik boʻlak aynigan pishloq
qoʻshiladi. Moy kislota hosil qiluvchi bakteriyalarning yigʻma
kulturasini olishning oddiy (sodda) usuli quyidagicha: uzun boʻyinli
kolbaga poʻchogʻi archilmagan kartoshkadan bir necha boʻlak solib,
ustiga suv quyiladi va 80
o
C da 10
minut pasterillanadi, shundan keyin
termostatga 37
o
C issiqqa qoʻyiladi. 1-2 kundan keyin mikroskopda
qaralganda suyuqlikda spora hosil qiluvchi juda koʻp tayoqchalar
borligini koʻrish mumkin.
Sirka kislota hosil qiluvchi bakteriyalarning yigʻma kulturasini
olish. Buning uchun 50 ml hajmli konussimon kolbaga oziq muhiti –
pasterlangan pivodan yupqa qatlam qilib, (1-1,5 sm) quyib, yana 1 mm
l5% li sirka kislota qoʻshiladi. Muhitga kislota qoʻshish
sirka kislota
hosil qiluvchi bakteriyalarning rivojlanishiga toʻsiqlik qilmaydi, lekin
begona mikrofloraning oʻsishini cheklab qoʻyadi. Kolba termostatga 25-
30
o
C issiqqa qoʻyiladi. 2-3 kundan keyin pivo yuzasida sirka kislota
hosil qiluvchi bakteriyalar plyonkasi paydo boʻladi.
Spora hosil
qilmaydigan bu bakteriyalar mayda tayoqchalardir, ular harakatchan
yoki harakatlanmaydigan boʻladi. Sirka kislota hosil qiluvchi
bakteriyalarning yigʻma kulturasi solodli yoki karamli muhitda ularga 4
hajm % etil spirt va 20 birlik/ml monomitsin antibiotigi qoʻshib va bu
muhitlarga
achigan sharob, pivo yoki boshqa materiallarni ekish yoʻli
bilan olinadi.
Chirituvchi bakteriyalarning elektiv kulturasini olish. Protey
(
Proteus vulgaris) va kartoshka tayoqchasi (
Bas. mesentericus)
chirituvchi bakteriyalarning tipik vakillari hisoblanadi.
Bularning
yigʻma kulturasini olish uchun ichida sterillangan GPB boʻlgan
probirkaga ozgina tuproq solinadi. Probirkani ogʻzi paxta tiqin bilan
58
berkitiladi.
Bunda
keyinchalik
oqsilning
ayrim
parchalanish
mahsulotlari (NH va HS) hosil boʻlishini aniqlash maqsadida tiqin
tagiga nam lakmus qogʻoz va qoʻrgʻoshin atsetat shimdirilgan filtr
qogʻoz lentasi bir uchi bilan qistirib qoʻyiladi. Qogʻozlar
probirka
devoriga tegmasdan erkin osilib turishi kerak. Tarkibidagi ammiak va
vodorod sulfid uchib ketmasligi uchun probirkaning paxta tiqini ustiga
sellofan oʻrab yoki rezina qalpoqcha kiydirib qoʻyiladi. Keyin probirka
termostatda 30
o
C issiqda 2-3 kun saqlanadi. Vaqt oʻtishi bilan lakmus
qogʻozning koʻkarishi ammiak ajralayotganidan dalolat beradi. Agar
vodorod
sulfid ajralsa, qoʻrgʻoshin atsetat bilan namlangan qogʻoz
qorayadi (yoki qoʻngʻir rangga kiradi), chunki bunda qoʻrgʻoshin atsetat
qora rangli qoʻrgʻoshin sulfatga aylanadi. Mikroskopda koʻrish uchun
“ezilgan tomchi” preparati tayyorlanadi va tayoqchalarning
harakatlanishi
oʻrganiladi,
shuningdek
fiksirlangan
preparat
tayyorlanadi, “oddiy” usulda boʻyaladi va hujayralarning shakli hamda
sporalar bor yoʻqligi oʻrganiladi.
