|
Ijtimoiy madaniy faoliyat sohasida reklama va uning jamiyatdagi o’rni
|
| bet | 46/50 | | Sana | 25.05.2024 | | Hajmi | 0,93 Mb. | | #253437 |
Bog'liq IMFda reklama ma\'ruzasi (1)hamma narsani aytaman:55 Demak reklama ijtimoiy ahamiyatiga ko’ra, shaxsni ijobiy maqsadlar sari undovchi faoliyat motivini kuchaytiruvchi , ijobiy hayot obrazini shakllantiruvchi , ijtimoiy qadriyatlar va stereotiplarni targ’ib qiluvchi vosita bo’lib xizmat qiladi.
Reklamaning ta’limiy vazifasi-bu yuqoridagi vazifalardan tubdan farq qilib , uni anglash , idrok qilish yangi bilim , ma’lumot va tasavvurlarning hosil bo’lishiga , intellectual salohiyatning oshishiga ta’sir qiladi . Insoniyat jamiyatning eng noyob va amaliy isbotlangan kashfiyotlari, tajriba va izlanishlarning mahsuli sifatida paydo bo’lgan eng yangi texnika, texnologiya turlaridan foydalanish qoidalarini is’temilchilarga tanishtirish imkonini reklama xizmatlari bajaradi. Reklamalar ddoimo aniq bilim va maqsadga asoslanilgan tarzda ishlab chiqiladi, bu esa reklama samaradorligini ta’minlaydi. Bu haqida Alina Dudareva “Reklama obrazi. Erkak va ayol “ kitobida shunday ta’kidlagan :Samarali reklama to’g’ri tanlangan va bilimlarga asoslangan faoliyat natijasidir. Reklama ta’sir etishining psixologik mexanizmlarini bilish xatoga yo’l qo’yishning oldini olibgina qolmay , balki uning maksimal darajada samarali chiqishini ta’minlaydi”56 Reklama is’temolchi fikriga va xulq-atvoriga ta’sir qiladi. Shuningdek , reklamaning samaradorligi unda ruhiy jarayonlarga qay darajada ahamiyat berilganligiga bog’liq. Insonning u yoki bu reklama qilinayotgan mahsulotlarning idrok qilinishida ishonch muhim rol o’ynaydi, chunki reklama ishlab chiqaruvchilarda mijoz ishonchini qozonish qobiliyati mavjud . Insondagi bu sifat shaxs xulq-atvoridagi konformizm yoki nokonformizm fenomeni bilan bog’liq ekanligini ko’rsatadi. Xulosalarga ko’ra, odamlarda reklamalarga tez ishonmaslikka moyillik yuqori bo’ladi. F.G.Pankratov fikricha, reklamaning inson xulq-atvorida ifodalanishga ichki va tashqi omillar ta’sir qiladi.
Tashqi omil ayni paytda atrofda yuz berayotgan barcha narsalar bo’lishi mumkin. Bu tabiat sharoitlari, yonma-yon turgan odamlar va boshqalar. Ichki omil –ichingizda ayni vaqtda yuz berayotgan barcha hodisalar. Masalan, turli buyumlarga sizning munosabatingiz, sog’lingiz, qarashlaringiz, ta’sirlanishingiz, o’tmish tajribalaringiz va boshqalar bo’lishi mumkin. Bunday ichki va tashqi omillar ta’sirida paydo bo’lgan psixologik holat natijasida aniq faoliyat yuzaga keladi. Reklama axborotlarini qo’zg’atuvchi, ta’sirlantiruvchi sifatida baholash to’g’ri bo’ladi. Bunday qo’zg’atuvchilarga rang, tasviriy shakl, kontrasy, hajm, intensivlik, reklamaning yangilik darajasi va boshqalarini kiritish mumkin.
Iste’molchida mahsulotni sotib olishga bo’lgan xohishning hosil bo’lishida mahsulotning iste’molchilik qiymatidan tashqari uning qulayligi, yoqimli bo’lishi, ramziy qadri, boshqa mahsulotlardan afzalligi, yangi imidj bilan nomlanganligi xarid hissini uyg’otish ahamiyatiga ega.
Reklamadagi ta’sir etish va ishontirish usuli uning iste’molchilar ongaga bevosita kuchli ta’sir etishni belgilaydi. Ongdagi o’rnashib qolgan stereotiplarga ko’ra ishonchning namoyon bo’lishi turlicha tafovutlanadi. Tadqiqotchi olimlar D.F.Endjel, R.D.Blekuell, P.U.Miniardlarning ta’kidlashlaricha , ayollar erkaklarga nisbatan, keksalar yoshlarga nisbatan ko’proq mahsulot yorlig’iga etibor beradilar. Iste’molchilarning deyarli 80 foizi xarid davomida doimiy yoki orada mahsulot yorlig’ini o’qiydilar. Ko’chilik iste’molchilar ana shu yorliq ma’lumotlari ta’sirida xarid qiladilar. Demak, reklamalarni adekvat idrok qilishda va samarali xaridni amalga oshirishda shaxs ijtimoiy xususiyatlari va hayotiy tajribalari muhim ta’sir ahamiyatiga ega.
Ta’sir etish reklama mahsulotlarini tanqidsiz idrok etishga aloqador bo’lib, bunda biron narsa isbotsiz rad etilmaydi yoki tasdiq etilmaydi. Bu yerda matbuot manbalari asosiy rol o’ynaydi. Olimlar psixomotor va prestij ta’sir etishni farqlaydilar. Birlamchi psixomotor ta’sir etishning mohiyati tanqidsiz idrok etishga aloqador holat asosida axborot bilan kelishishiga tayyorgarlikni bildiradi. Tazyiqli ta’sir etish esa yuqori avtoritetga ega bo’lgan manbalardagi axborotlar ta’sirida fikrning o’zgarishidir. G.M.Andreva ta’sir etish kompanentiining besh shaklini alohida ajratib ,bu kommunikatsiya tizimini ifodalanishini ta’kidlaydi. Bular kommunikator, xabar, guruh, kanal, samaradorlik. Kommunikator ommaviy axborot sistemasida jamoa xarakteriga ega bo’ladi;radio suhandni bilan televidenie suhandoni bergan ma’lumot turlicha idrok qilinadi. Xuddi shunday og’zaki va yozma muloqotning psixologik ta’siri farqlanadi.
Ishontirish usuli ommaviy tarzdagi kommunikatsiya kanallari orqali umumiy fikrni shakllantirishning ob’yektiv usulini ifodalaydi. Ishontirish – mavjud qarashlar va munosabatlarni o’zgartirish yoki yangilarini shakllantirish maqsadida inson tafakkuridagi oqilona daqiqalarni qayta ko’rib chiqishdir. G.M.Andreeva buni quydagicha ta’kidlaydi:”…ishontirish bu – dalil va asoslar bilan tasdiqlangan, mantiqiy idrokka asoslanilgan to’g’ridan-to’g’ri g’oya berish shaklidir. Shaxsning muloqotga kirushuvchanlik darajasining yuqoriligi reklamada ishontirish orqali ta’sir etish samaradorligini ta’minlaydi”.57 Shaxsdagi muloqotga kirushuvchanlik darajasining pastligi uning hatto ommaviy kommunikatsiyaning boobro’ vositalari orqali uzatiladigan ma’lumotlarga ham mantiqiy idrok orqli ishonch hosil qilishga imkon bermaydi. Reklama malu’motlariga nisbatan ishonchning hisil bo’lishida malu’motlarning psixologik ta’sirchanligi bilan birgalikda shaxsning komunikabillik qobiliyati ham muhim ta’sir ahamiyatiga ega hisoblanadi. Muloqotga kirishuvchanlikka bo’lgan moyillik jins xususiyatlariga ko’ra tafovutga ega bo’lib, erkaklarga qaraganda ayollar muloqotga kirishishga moyil bo’ladi.
|
| |
