Baliq go‘shtidagi mineral moddalar
- o‘zining
nihoyatda turlicha bo‘lishi bilan boshqa hayvonlar
go‘shtidan farq qiladi. Ayniqsa, fosfor, kaliy, natriy,
kalsiy, magniy, xlor va oltingugurt moddalari ko‘p
miqdorda bo‘lishi bilan baliq go‘shti muhim ahamiyatga
ega. Asosan, dengiz baliqlari go‘shtida mikroelementlar
(mis, yod, kobalt, molibden, marganets, sink, brom,
ftor va h.k.)Ning miqdori uy hayvonlari go‘shtiga
qaraganda o‘n marta, ba'zan undan ham ko‘proq
bo‘lishi aniqlangan. Temir mikroelementi esa 3-4 marta
ko‘proq bo‘lar ekan.
Baliq go‘shtida mineral moddalar nihoyatda ko‘p
bo'lishi va inson organizmida muhim fiziologik rol
o‘ynashini hisobga olgan holda, uni mineral modda-
laming asosiy manbai deb hisoblash mumkin.
Uglevodlar
- baliq go‘shtida deyarli ko‘p emas,
ya’ni u 0,2-0,
9%
ni tashkil etadi. Baliqlar ko‘p su-
zib charchab qolsa, uning go‘shtidagi glikogen sut
kislotasiga aylanib parchalanib ketishi aniqlangan.
Baliqlar ovqatlanishidan oldin, tinch vaqtida uning
go‘shtida glikogen ko‘p bo‘lganligi uchun uning go‘shti
nihoyatda mazali b o ia r ekan.
Vitaminlar
- baliq organizmida notekis holda
uchraydi. Ulaming asosiy qismi jigarda b o iib ,
boshqa ichki organlarida kamroq b oiishi aniqlangan.
Baliq go‘shtida vitaminlar deyarli ko‘p uchramaydi.
189
www.ziyouz.com kutubxonasi
Ayniqsa, moyda eruvchi vitamin (A, D)lar hamda E
va K vitaminlar kamroq bo‘lishi aniqlangan. Jumladan,
oriq baliqlarda a vitamin bo‘lmas ekan. Lekin baliq se-
miz bo‘lsa, bu vitaminlar 0,1-0,9 mg% gacha bo‘lishi
mumkin. A vitaminga nihoyatda boy (160-490 mg%)
bo‘lgan organ jigar hisoblanib, u ayrim dengiz baliqlari
orasida (treska, makrurus, okun, skumbriya, akula va
h.k.) salmoqli o‘rin egallar ekan. Tibbiyotda treska
balig‘i moyidan keng foydalaniladi.
Suvda eriydigan vitaminlardan B, B,, B2, B6, Bs, B(
guruhlari hamda N, C, RR pantoten kislotasi va inozit
kabilar ham uchrar ekan. Baliq go‘shti uzoq saqlansa,
iming tarkibidagi vitaminlarda ayrim o ‘zgarishlar yuz
berib, uning mazasi, rangi, hidi va biologik qiymati
o ‘zgarar ekan.
Ferm entlar - biologik katalizator hisoblanadi, oqsil,
uglevod, yog‘ almashinuvida kimyoviy jarayonlami
tezlashtiradi. Fermentlar faqat tirik baliqlar organizmida
boiadi. Shuning uchun ham ular baliq to‘qimasi tarki-
bidagi ayrim moddalaming almashinuvida, parcha-
lanishida va tiklanishida faol qatnashadi.
Suv - baliq go'shtida erkin va b o g iiq holda
boiadi. Erkin holdagi suv ikki xil: 1. T arkibiy-erkln
va 2. Imm obil formada uchraydi. Birinchisi asosan
hujayralararo bo‘shliqlarda uchraydi va u qon hamda
limfa tarkibiga ham kiradi. U baliq tanasida o ‘rtacha
5-10% boiishi mumkin. Ikkinchisi - baliqning tanasida
65-70% b o iib , hujayra membranalari
oraligida,
mikropora va mikrokapillyarlarda uchrashi aniqlangan.
U baliq to‘qimalarida osmotik bosim va adsorbsiya
hisobiga saqlanar ekan. Umuman, baliq go‘shtidagi
suv miqdori uning oziqaviy qiymatiga bog‘liq bo‘ladi.
Binobarin, baliqlar muzlatilsa, qaynatilsa, qovurilsa,
quritilsa, tuzlansa, uning tarkibidagi suv miqdorida
ko‘plab texnologik o‘zgarishlar yuz beradi.
190
www.ziyouz.com kutubxonasi
|
