O’zbekiston xalq ta’limi vazirligi m. Z. Murtazayev serv I s mehnat ta’limi pazandachilik asoslari

17 
Foydali maslahatlar. 
 
 
§1.4. MEVALARNING OZUQAVIY AHAMIYATI VA QIYMATI 
 
Mevalar (ho’l mevalar). Bir necha asosiy gruppaga bo’linadi. Urug’li mevalar 
- olma, nok, behi va boshqalar; danakli mevalar - o’rik, shaftoli, gilos, olxo’ri, olcha 
va boshqalar; subtropik hamda tropik mevalar - anor, anjir, xurmo, ananas va 
boshqalar; sitrus mevalar - apelsin, limon, mandarin va boshqalar. Mevalar 
qimmatbaho oziq-ovqat mahsuloti. Ularda tez hazm bo’ladigan va organizm uchun 
kerakli uglevodlar (glyukoza, fruktoza, saxaroza), organik kislotalar (olma, limon, 
vino kislotalar). S, R vitaminlari va boshkalar, mineral tuzlar (kaliy, temir, kalsiy, 
fosfor tuzlari va boshqalar), pektin, oshlovchi, bo’yovchi, xushbo’y moddalar bor. S 
vitamini limon, apelsin, olmalarda ko’p; sabzavotlar bilan bir qatorda ular 
organizmni ushbu vitaminlar bilan ta’minlovchi asosiy manba hisoblanadi. O’rik, 
olxo’ri mevalari tarkibida karotin, sitrus o’simliklari mevalarida vitamin R ko’p. 
Mevalardagi turli foydali moddalarning birikkan holda bo’lishi ularning oziqlik, 
parhezlik, shifobaxshlik xususiyatini oshiradi. U yoki bu moddalarning miqdori 
meva turiga qarab keskin o’zgaradi. Masalan, uzum, anjir, xurmo, o’rik, shaftoli, 
gilos, olcha, olxuri, olma, behi, apelsin, mandarin tarkibida qand moddasi ko’p 
bo’ladi. Limon, olxuri, olcha, o’rik, qulupnay, malina va boshqalarning ko’pgina 
navlari organik kislotalarga boy. Organik kislotalar ovqat hazm bo’lish jarayoni 
uchun zarur bo’lgan kislota muvozanatini ta’minlaydi. Bu shuning uchun ham 
zarurki, iste’mol qilinadigan ko’pchilik oziq-ovqat mahsulotlarida kislotalar yo’q 
darajada bo’ladi.

Download 1.45 Mb.